1 Juliaanse kalender.
Onze huidige tijdrekening is hoofdzakelijk afkomstig van de Romeinse
kalender, welke bij de kalenderhervorming door Julius Caesar in 46
voor Christus zijn definitieve regeling kreeg. Volgens deze Juliaanse
tijdrekening bestond het jaar uit 365 dagen en 6 uren. Laatstgenoemde
6 uren ontstonden doordat de omloop van de aarde om de zon nagenoeg
een kwart dag langer duurt dan 365 dagen. Ter correctie daarvan werd
om de 4 jaar een schrikkeljaar van 366 dagen ingevoegd. Schrikkelja
ren waren die jaren die door 4 deelbaar waren, waarbij de schrikkel
dag als van ouds achter de 24e februari werd ingevoegd, zodat de 24e
februari in een schrikkeljaar dubbel geteld werd.
De Juliaanse kalender is voor de middeleeuwse geschiedenis van de
Nederlanden van beperkt belang en kwam hoofdzakelijk voor in plechti
ge stukken als oorkonden. Ondanks dat genoemde kalender gedurende
de gehele middeleeuwen werd toegepast, ontstond daarnaast een ander
systeem van tijdrekening, n.l. de datering met behulp van kerkelijke
feestdagen. In dat geval dateerde men meestentijds hetzij met de feest
dag zelf, hetzij met de dag vóór of na de meest nabije feestdag. Bij
voorbeeld: "des sonnendaghes na sinte servaesdach" "des manendaghes
voir bamisse" of "opten octaef van Dertiendag" De dag vóór een be
paalde (feest)dag werd met "avond" aangegeven, zoals St.Nicolaasavond
5 december, de dag vóór St. Ni co laas' feestdag op 6 december, of
kerstavond 24 december, de dag vóór Kerstmis op 25 en 26 december.
Men dient er op bedacht te zijn dat kerkelijke feestdagen in twee
groepen zijn te verdelen: de onveranderlijke die een vaste plaats in de
kalender hebben en de verander li jke. Laatstgenoemde zijn o.a. afhan
kelijk van de paasdatum. Het vinden van de kalenderdag voor de met
een kerkelijke feestdag aangegeven datum geschiedt met behulp van het
"Taschenbuch" van Grotefend.
2. Gregoriaanse kalender.
De astronomen hadden inmiddels ontdekt dat de Juliaanse kalender
voor verbetering vatbaar was. Voigens astronomische berekening is
het jaar lang: 365 dagen, 5 uren, 48 minuten en 46 seconden(=zonne-
jaar), oftewel een verschil met de in gebruik zijnde kalender van 11
minuten en 14 seconden per jaar. Op zich zelf een betrekkelijk klein
verschil, dat echter in de loop der eeuwen een aanmerkelijke achter
stand van de kalender bij de natuur veroorzaakteIn de 16e eeuw bij
voorbeeld viel het lentepunt op 11 maart in plaats van op 21 maart.
Omdat dit lentepunt van belang was voor het berekenen van Pasen, stel
de paus Gregorius de XlIIe zich tot doel genoemde datum terug te bren
gen tot de 21 maart, zijnde de dag waarop het lentepunt zich bevonden
had ten tijde van het concilie van Nicaea in 325.
