21. De oude atlassen en andere merkwaardige boeken
en prentjes
Maar ik keer terug naar de zolder van ons
huis. Beneden op de onderste plank van de
boekenstelling van mijn Vader, lagen drie hele
grote boeken, zo groot dat wij ze als kinderen
nog niet alleen konden dragen. Dat waren
oude atlassen, afkomstig van mijn Grootvader
Sjerk Hennes. De grootste was een zeeatlas
van Pieter Gaas, waarin veel prachtig
gekleurde wapens en vignetten voorkwamen,
de daaropvolgende in grootte was een
schoongekleurde landatlas van Willem Blaeu
terwijl de kleinste wederom een ongekleurde
zeeatlas was, waarin losse kaarten van 1595
lagen van Petrus Plancius en Joh. Huighens van
Linschoten. Bij buitengewone
gelegenheden mochten wij
die atlassen bekijken waarbij
het ons hoofdzakelijk om de
bijzaken te doen was, en de
schone kleuren en het goud
het aantrekkelijkst vonden. Zij
werden dan op den vloer gelegd
terwijl wij er op onze buik bij
lagen om ze te bewonderen.
Het mooist vond ik altijd
de titelplaten en de kaarten
waarop mooie watergoden en
godinnen, Neptunus met de
tritons te zien waren. Ook die
Kameel of Drommedaris met
een kleed gedekt met gouden
franje en dan die pikzwarte
kereltjes onder die gouden zon.
Verder die kaart in Bleau's atlas
met al die gekleurde wapens en
die kaart van Griekenland met
dien man met de scepter in de vooruitgestoken hand. Zelfs de wereldkaart
van Plancius gaf rijkelijk stof tot allerlei vragen aan mijn Moeder naar
de betekenis van het geen op de vier hoeken te zien was. Mensen die
gebraden en afgehakt werden alsof het varkens waren, zonderlinge dieren,
die wij zelfs in de dierentuin niet gezien hadden, Dolfijnen die het water
omhoog spoten en ouderwetse schepen die zeilden of geroeid werden.
Er was nog meer in die boekenstelling dat voor ons een uitspanning was
des zondags of bij regenachtig weer, al was het oorspronkelijk niet voor
49
WATER-WERELD
i Ycrraonc
AERD-BODEMS,
Ster ywifr
Heeren en Kooplieden
Ï!S »cfi Hm: nllt
Schippers cn Stuurlieden.
fid dot ill gcAilïïiC til ine gestift
THE ATRVM
ORBIS TEERARVM,
ATLAS "NOV VS;
Apucl Iohannem
Guiljclmi E. Blaeu.
Anno do loc xxxxv.
Deel van de
titelpagina van de
zeeatlas van Pieter
Goos.
Titelpagina van
de Atlas Major
van Willem Blaeu.
Een van de beste
kaartenmakers
uit de 17de eeuw.
Waarschijnlijk in