1979: Op bezoek bij pastoor Van den Berg
In 1979 trok A.C.J. Vermeulen, de
schrijver van de doctoraalscriptie
Akerslooteen geerarend dorp 1547-1731
samen met zijn hoogleraar/baas naar
Akersloot, een dorpje onder de rook
van Alkmaar. Hij had als student
assistent opdracht onderzoek te
doen naar de zeevarende schippers
van dit dorp in de 17de en 18de eeuw
en had gehoord dat de oud pastoor
aldaar, A.A. van den Berg, lange
tijd onderzoek had gedaan naar de
plaatselijke geschiedenis.
Daar aangekomen troffen zij een oude
man aan in een met sigarenas bedekte
zwarte toog, die, bewaakt door zijn
huishoudster, met humor en scherpe
geest vertelde over de geschiedenis van zijn dorp waaraan hij zijn hart
had verpand. En hij liet de vele schilderijen zien die hij van jongs afaan
had gemaakt en waarmee het huis meer dan gevuld was. Eerst verliep
het gesprek wat stroef, tot hij vertelde in Zoetermeer geboren te zijn. En
toen hij in de gaten kreeg dat A.C.J. Vermeulen ook nog koster was in de
Nicolaaskerk aldaar, brak het ijs. Al zijn aantekeningen uit de archieven
mochten zij inzien, een prachtige basis voor het onderzoek. Van den
Berg stierf in 1981, 90 jaar oud. Zijn aantekeningen werden veilig gesteld
door de historische vereniging, de schilderijen raakten verspreid.
Ruim dertig jaar later kreeg A.C.J. Vermeulen ineens te horen dat
student cultuurwetenschappen Pieter Hacquebard onderzoek deed naar
deze oud pastoor Van den Berg en dat eind 2012 een tentoonstelling
gehouden zou worden van zijn schilderijen. Aangekomen in de Jacobus
de Meerderekerk in Akersloot leek het een terugblik in de tijd: een
vijftigtal schilderijen bedekte de muren. Werken gemaakt door een
kunstzinnige amateur, met een fijne penseelvoering en een voorkeur
voor lichtlentegroen. Elk schilderij straalde kracht uit, vrijwel geen was
zonder achterliggende gedachte gemaakt. Ze vertelden de geschiedenis
van Akersloot zoals hij die had onderzocht en beschreven, ze verbeeldden
zijn religieuze gevoelens en vaak ook zijn scherpzinnige humor.
Pastoor Van den Berg liet A.C.J. Vermeulen daarna niet meer los. Hij
had namelijk ook schilderijen van Zoetermeer gemaakt, had nog verre
familie die verhalen opdiste, foto's kon tonen én zijn persoonlijke
archief bleek in het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen te
liggen. Uit deze zeldzame combinatie moest een Zoetermeers verhaaltje
gedestilleerd worden.
Op de volgende pagina's vindt u een samenvatting van het artikel dat A.C.J.
Vermeulen heeft opgetekend
Pastoor Antoon Aloysius
van den Berg te Akersloot
juni 1981, gekleed in toog
en met sigaar.
(Foto Ton Vermeulen)
40
