De kooien van Akersloot
Een vroege naam voor Akersloot is Ekerslat, zoals vermeld op het
kaartje dat de De Cock opneemt op bl. 4 van zijn boek.18 Slat zal
geen andere betekenis hebben gehad dan het Friese Sleat (Sloten).
Dat wil niet zeggen dat Akersloot van oorsprong Fries is; beide
woorden zullen zeker uit hetzelfde taalgebied stammen. Voor Aker
valt nog een andere betekenis te bedenken. Wederom in de Oxford
Dictionary: acre is de aanduiding voor een stuk land, groot 4840
vierkante yards. Maar het betekent ook veld en is a piece oftilledor
enclosed land (een omheind stuk land voor de verbouw van gewas
sen); de Oud-Noorse aanduiding hiervoor is Akr (spreek uit 'ak
ker'). Ook Akersloot voert ons weer terug in de Vikingentijd waar
het Oud-Noors de boventoon vormde.
De historicus Aris van Braam stuitte bij zijn uitvoerige onderzoeken
naar de historie van Zaandam e.o. op de 'Kooien van de Hem'19
Kooi als veldnaam wordt vaak in verband gebracht met eenden
kooien. Zijn onderzoek bracht hem ertoe een andere betekenis voor
deze kooinamen te zoeken. Zijn zoektocht bracht hem tevens in
Akersloot waar hij vermoedelijk op de Hem (in navolging van de
Zaandamse Hem) op deze kooinamen is gestuit, zonder overigens
namen te vermelden. Het viel hem op dat het weilanden waren, door
gaans gelegen in de periferie van de bewoning, aan open water. Een
verklaring kon hij voor deze naamgeving niet vinden.20
Toevallig stuitte ik op een artikel van William P.L. Thompson, Orkney
farm-namesLondon 1995. In dit artikel worden besproken, naast
andere veldnamen, de z.g. 'quoy-landen' (uit te spreken als kooi-
landen). Het waren op de Orkney Eilanden (ten noorden van Schot
land en vanaf ca 800 tot 1250 Noors bezit) meestal kleine landerijen
zonder enige gebruikswaarde, behalve voor veebegrazing. Ze wa
ren 'skatfree', belastingvrij. Meestal lagen ze aan de kust, ontstaan
uit bedijkt waddengebied of tegen onontgonnen veengebieden aan.
'Quoy' komt in Nederland voor in het plaatsje Acquoy aan de Linge,
bij Leerdam. De typologie van de "quoy-landen" is precies eender
als de "kooien" van Van Braam, zij het dat deze namen, met uitzon
dering van Acquoy, vernederlandst zijn tot 'kooien'. Ook hierin zien
we een vleugje Noorse invloed in Noord-Holland, dat mede aan de
basis heeft gestaan van het ontstaan van Akersloot.