In onderstaand artikel geelt Jacob Vecnhuysen een terugblik op zijn eerste
kennismaking met Lamoraal van Egmont tijdens zijn studie geschiedenis. Lamoraal
blijkt een goedgelovig mens te zijn geweest, hetgeen hem uiteindelijk noodlottig is
geworden. Zijn terechtstelling vond plaats op 5 juni 1568.
Jacob Veenhuysen
OP ZOEK NAAR EGMONT
Een oproep in Geestgronden om bij te dragen aan de herdenkingen in 2018
rond graaf Lamoraal van Egmont bracht de herinnering naar boven aan mijn
studie geschiedenis die ik in 1960 aan de Gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam (tegenwoordig UVA) was begonnen.
Bij een van de eerste studieopdrachten kwam Egmont op een nogal
indringende wijze op mijn bordje. Die opdrachten waren meestal nogal
summier en vooral er op gericht bestaande publicaties en verwijzingen na te
trekken. Dus mij werd gevraagd na te gaan aan de hand van de oude AGN
waarom Egmont in begin 1565 naar Spanje reisde. Dat dit speelde in wat
Fruin de periode van het Voorspel van onze Opstand heeft genoemd en voor
Egmont eindigde met zijn onthoofding in 1568 in Brussel samen met de
graaf van Horne wist ik wel. Maar de details die ik vond waren voor mij
als aankomend student uiterst verrassend en gaven mij een veel breder en
genuanceerder beeld van de aanloop naar het conflict met Spanje. Nu ik na
zoveel jaren deze herinnering uit mijn studietijd ophaal zal ik nog een keer
het verhaal reconstrueren.
Dus eerst maar de verwijzing in de oude AGN, oftewel de Algemene
Geschiedenis der Nederlanden, tussen 1949 en 1958 in 12 delen uitgegeven
onder redactie van de hoogleraren J. A. van Houtte, J. F. Niermeyer, J. Presser,
J. Romein en H. van Werveke, zien terug te vinden. Het betreft deel IV, de
blz. 330 t/m 334. Drie van de genoemde redacteuren, Niermeyer, Presser en
Romein, waren hoogleraar aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam
en dus mijn leermeesters. Het was allemaal nog wat kleinschaliger en
intiemer, tentamen ten huize van de hoogleraar en kandidaats-examen met
vier professoren voor je neus. Maar dat is een ander verhaal.
Het verzet van de hoge adel
Vanaf de troonsafstand van Karei V in 1555 en het vertrek van zijn
opvolger, diens zoon Filips II, naar Spanje in 1559, waren de al aanwezige
Geestgronden, 25 (2018), nr. 2/3
71
