Langs de oude Heerenweg
Hoe zag dat historische gemengde bedrijf er landschappelijk uit? Op de wa-
terstaatkaart van Johannes Dou uit 1680(14) zijn de Binnen-Egmonden nauw
keurig afgebeeld. Dat de kaart 130 jaar ouder is dan de Franse Tijd lijkt ons
geen bezwaar, er zullen in de achttiende eeuw door depressies en de afname
van de bevolking weinig nieuwe ontginningen hebben plaatsgevonden. De
drie dorpskernen en de meeste boerderijen liggen langs de oude Heerenweg,
op de hooggelegen geest, temidden van de akkers en weiden. Al in dat jaar
1680 tekent Dou grote akker/weidencompexen tot de steïlrand die het begin
van de jonge duinen, 'de wildernisvormt. Vanaf Wimmenum het land langs
het Delverspad (dat toen het Melkpaadje heette), de Bleek met Tydtverdryf,
bij Rinnegom wat minder ontginningen tot aan Waterrijk en dan het grote
akker/weidencomplex tot ver westwaarts van de St. Aelbertsput. Tenslotte
nog na Vredesteyn op de Scheyt van Bakkum het Mooyveld. Aan de oostkant
van de Heerenweg daalt het maaiveld en bevindt zich op veel plaatsen een
storende knikkleilaag in de ondergrond. Hier zullen door een dikwijls ernstig
waterbezwaar vooral weiden en achter de Hoogen Dyck hooilanden gelegen
hebben.
Dit cultuur-historisch zo waardevolle landschap was dertig jaar geleden nog
vrijwel geheel intact, daarna is er jammer genoeg door diepploegen veel van
het weide- en hooiland in de polder omgezet in grootschalig bollenland.
Drie bateliers
De HoeffVaert, de Vaert nae Egmondt, de sloten en de watermolens zijn als
afwateringssysteem op de kaart van Dou extra nauwkeurig en vergroot weer
gegeven. Voor de locale economie waren de vaarten belangrijk als verbinding
met de externe markt. Met de vlet werden de producten van het boerenbedrijf
naar Alkmaar verscheept en wellicht ook al schelpen voor de kalkovens. Als
retourvracht stadsheer ter bemesting van de aardappelakkers, broodtarwe en
wat er al niet meer in de Egmonden ontbrak. Het register vermeldt de drie
bateliers Piet Liefting, Mies Loos en Comelis Melker. Het waren de voor
gangers van ome Chris Duinmeyer, de laatste vletschipper die ik mij herinner
als het kleine pezige mannetje, gebocheld door het zware trekwerk tijdens
de dagelijkse tegenwind terug naar huis, die mij leerde palingvissen in de
Hoevervaart.
Geestgronden, 24 (2017), nr. 1
29
