in Amsterdam aan de Herengracht wonen waar Witsen in 1675 voor 28.000
gulden een huis (huidig nr. 603) had gekocht. Omstreeks 1690 verhuisde
het echtpaar naar een groter huis op Herengracht 479. Het laatste huis waar
Witsen eind 1711 met zijn vrouw introk was eveneens aan de Herengracht
(waarschijnlijk huidig nr. 440).
Tijdverdrijf
Evenals Picardt en vader Cornelis Jansz. deden, bleef Nicolaes Witsen
investeren in de uitbreiding van de landerijen van Tijdverdrijf. In 1697 door
de aankoop van het perceel Vijfkampen ter grootte van 2,5 morgen en in
1702 door de koop voor een bedrag van 280 gulden van de nog ontbrekende,
oostelijke helft van Spanjaart Kroft, groot ca. 550 roe.(50)
Voor wat betreft de bewoning van Tijdverdrijf zijn er voldoende indicaties om
aan te nemen dat Nicolaes, anders dan zijn vader, de hofstede in Egmond aan
den Hoef wel als buitenhuis benutte. Er was geen sprake meer van een huurder
en uit zijn correspondenties blijkt dat hij zelf regelmatig op Tijdverdrijf
verbleef. In de jaren dat hij zitting had in de Staten Generaal (1683-1685)
correspondeerde hij regelmatig met de burgemeesters van Amsterdam. Op
17 augustus 1684 schreef hij onder andere: 'Ik vermejne voor vijf of ses
dagen my ujt den Hage te absenteren, en tot Egmont op te houden
(51) Jaren later, in juni 1714 schreef hij zijn geleerde correspondentievriend
Gijsbert Cuper (1644-1716) over de wederwaardigheden rond één van de
schapen die hij hield bij Tijdverdrijf; het dier had een opvallend grote staart.
(52) 'Wij haddent tot Egmont int velt gedaen, het was een ram; hij besprong
andere ojen, daer qaemen jongen van die half slag van staerten hadden
Kennelijk trokken de dieren veel bekijks, want, vervolgde Witsen: 'Men stal
het ons af uyt het velt, en wiert in de Noort hollantse steden om geit te sien
vertoont, totdat wij er agter quamen en wederom eygendenDeze anekdote
was overigens illustratief voor Witsens interesse voor de raadselen der natuur.
Hij voerde geleerde discussies met Cuper over het bestaan van onder andere
eenhoorns, mammoeten, moeraspadden, mineralen en vogelnesten waarin
wel tien mannen konden zitten.
De verbondenheid van Nicolaes Witsen met het huis Tijdverdrijf bleek ook
uit het feit dat hij zijn laatste rustplaats niet in Amsterdam zocht, de stad van
zijn maatschappelijk succes en aanzien, maar in de rust en vergetelheid van
Egmond aan den Hoef. Hij stierf op 10 augustus 1717 in zijn huis aan de
Herengracht in Amsterdam. Kort tevoren had tsaar Peter de Grote, die grote
waardering voor Nicolaes Witsen koesterde, nog aan zijn ziekbed gestaan.
Geestgronden, 23 (2016), nr. 4 145
