Vandaag de dag voeren een achttal Britse legeronderdelen de naam 'Egmont-aan-
Zeein hun regimentsvaandel. Deze, en andere plaatsaanduidingen, verwijzen naar
de locaties waar het betreffende onderdeel ooit met succes slag heeft geleverd.
Voor him bijzondere verrichtingen en aandeel in de slag kregen zij de eervolle
vermelding 'Battle Honourvan de betreffende plaats in hun vaandel toegekend.
Dit artikel beschrijft hoe Egmond aan Zee in de vaandels terecht is gekomen.
Rob Leijen en Cor Prins
THE BATTLE OF EGMONT-AAN-ZEE (noot 1)
Inleiding
In 1792 verklaarde de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden oorlog
aan Frankrijk, waar drie jaar eerder de Franse Revolutie was uitgebroken.
In de winter van 1794-1795 trok de Franse generaal Jean-Charles Pichegru
(1761 - 1804) aan het hoofd van een bezettingsleger de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden binnen. Eerst bezette hij het zuiden en vervolgens,
in januari 1795, via de bevroren rivieren bezette hij het noorden. Stadhouder
Willem V vluchtte op zondag 18 januari 1795 naar Engeland. De volgende
dag, 19 januari 1795, werd de Bataafse Republiek uitgeroepen. De Bataafse
Republiek werd gevormd naar de Frans Republiek en ook werd zij door de
Fransen militair gesteund. In feite was de Bataafse Republiek dus niet meer
dan een vazalstaat van de Franse Republiek.
Tegen het einde van de 18e eeuw overwogen de Engelsen een militaire
expeditie in de Bataafse republiek. De Fransen hadden de Nederlandse vloot
en de havens nodig om de Engelsen op zee te kunnen verslaan. Omdat veel
marineofficieren Oranjegezind waren, weigerden zij dienst te nemen in de
Bataafse vloot. In de jaren 1796 en 1797 verloren de Nederlanders veel schepen
door vrijwillige overgave of in zeeslagen. De Bataafse vlootreconstructie
vorderde echter vlot en al snel begonnen de Britten zich zorgen te maken
over de substantiële bijdrage die deze vloot kon leveren aan een Franse
invasie van Groot-Brittannië of Ierland. De Prins van Oranje, in ballingschap
in Engeland, eiste militaire actie om de Oranjes te herstellen in Nederland.
Het Oranjegezinde kamp in Londen gaf de Britten hierbij de stellige indruk
dat een Britse inval in Nederland een massale opstand tegen de Fransen
zou ontketenen. Een derde motivatie voor de inval was dat een dergelijke
expeditie één van de bepalingen was van het Brits-Russische alliantieverdrag
van 28 december 1798. Tsaar Paul I had in dat verdrag 45.000 troepen tot
90
Geestgronden, 23 (2016), nr. 2/3
