Met het relatief lage aantal volwassen mannen van 176 op 1070 inwoners
een structureel demografisch gegeven in vissersdorpen, had Egmond aan Zee
met 16,1 verreweg de relatief kleinste beroepsbevolking in het Noorder
kwartier. De vele vissersweduwen verdienden de kost voor het gezin met al
lerhande soorten werk als vis verwerken, netten boeten, of hadden een kleine
nering, hetgeen het geringe aantal winkeliers kan verklaren.
Voor het dagelijks brood waren er voldoende bakkers. Wat mij wel verbaast
is het aantal schoenmakers. In elk dorp was een schoenmaker te vinden maar
met vier scoort ons dorp erg hoog. Blijkbaar flink wat versleten schoenzolen
door het verre uitventen van de vis en veel werk aan het lappen van lekke
zeelaarzen.
Het onderwijs was met slechts een schoolmeester op 1070 inwoners zeer
onderbedeeld in vergelijking met het gemiddelde van 1 meester op 500 inwo
ners op het platteland van het Noorderkwartier. In andere dorpen veel voorko
mende beroepen die hier ontbreken zijn dekker, metselaar en meelmolenaar.
Pastoor Glasbergen
In een overwegend Rooms-Katholieke omgeving nam Egmond aan Zee sinds
het midden van de achttiende eeuw een uitzonderlijke plaats in. Bijna twee
derde deel van de bevolking was Oud-Katholiek (Tabel 3) en hadden een
armzalige houten schuur als schuilkerk. Pas in 1801 werd onder leiding van
pastoor Glasbergen de eerste Oud-Katholieke kerk gebouwd, in de Zuider
straat.
De roomsen gingen sedert 1784 via het Kerkepad over de Bleek naar de nieu
we RK-kerk te Rinnegom, de gereformeerden (in 1814 Nederlands Hervorm
den genoemd) kerkten in de Protestante kerk aan de oostkant van het dorp.
Johannis Glasbergen, van 1798 tot 1860 Oud-Katholiek pastoor staat wel als
Rooms-Katholiek pastoor in het register ingeschreven. Per abuis of expres?
Om niet op te vallen bij de roomse fransen? De pastoor had namelijk wel wat
te verbergen. Hij schijnt een belangrijke spil in de contrabande met Engeland
te zijn geweest, waarbij ook brieven waren voor en van de oranjegezinden13).
Dit ondergrondse werk was voor hem een lucratieve zaak. Van de winst liet
hij huisjes voor de armen bouwen op 'De Glazen Berg', de tegenwoordige
Van Speykstraat.
18
Geestgronden, 23 (2016), nr. 1
