Tijdens wat onderzoek in het Noord-Hollands Archief in Haarlem stuitte
Gerjan Zwaan bij toeval op het Registre Civique van Egmond aan Zee. Dit
is de verplichte registratie van de beroepsbevolking in Egmond aan Zee in
opdracht van Napoleon. Op grond hiervan geeft hij een schets van Egmond
aan Zee in het jaar 1811.
Geijan Zwaan
LE REGISTRE CIVIQUE DE EGMOND SUR MER
Inleiding
Van 1795 tot in 1813 was ons land in franse handen. Eerst als Bataafse Repu
bliek en van 1806 tot 1810 als Koninkrijk Holland met Lodewijk Napoleon
als koning. Omdat keizer Napoleon ontevreden was over het functioneren
van zijn broer werd het koninkrijk in 1810 ingelijfd bij het franse keizerrijk.
De kleine Bonaparte reorganiseerde ons land in korte tijd naar zijn inzichten:
de invoering van wetboeken, de instelling van de Burgerlijke Stand en het
burgerlijk huwelijk, de conscriptie of dienstplicht en een nieuwe regionale
indeling in departementen, cantons en communes. Dit laatste betekende dat
de commune Egmond sur Mer een onderdeel werd van het canton of ar
rondissement Alkmaar, van het Departement Zuyderzee. (het tegenwoordige
Noord-Holland en Utrecht) en van le Premier Empire. In het verlengde van
het Liberté, Égalité et Fraternité van de Franse Revolutie stelde de keizer als
eis, dat vanaf nu het bestuur van de commune door het volk moest worden
gekozen. Daartoe diende men in de eerste plaats te weten te komen wie de
kiesgerechtigden zouden zijn. De prefect van het Departement van de Zuy
derzee, graaf de Celles schreef op 19 april 1811 een brief aan de onderpre
fecten over de te nemen maatregelen. De burgemeesters van de communes
moesten een lijst opstellen van alle inwoners van 21 jaar en ouder. Dat het
alleen mannen betrof werd zo vanzelfsprekend gevonden, dat de brief er over
zwijgt1'. Behalve de leeftijd moest ook de qualification, in dit geval het be
roep worden vermeld, wellicht om de mannen te kunnen beoordelen op de
mogelijkheid om in het franse leger te dienen2).
Deze registratie van de beroepsbevolking in dit Registre Civique heeft op
lokaal niveau voor 1811 maar zelden plaatsgevonden (v.d. Woude). Voor ons
dorp Egmond aan Zee hebben we ook nog het geluk dat de schout Chris-
tiaan van Egmond mooi en leesbaar schrijft en dat hij de beroepen in het
Geestgronden, 23 (2016), nr. 1
11
