Je kunt onderstaand artikel beschouwen als de derde in de reeks van de
artikelen die we in deze editie van Geestgronden over de eerste helft van
de twintigste eeuw publiceren. Rob Leijen laat zien dat er in de Tweede
Wereldoorlog ook vanaf vissersboten gespioneerd werd.
Rob Leijen
STRANDING VAN DE IJM 225 - ONGELUK OF OPZET?
In de avond van 18 oktober 1941 strandde tijdens zwaar stormweer, op twee
kilometer ten zuiden van Egmond aan Zee, de IJmuidense motorlogger IJM
225. Op zich een gewone stranding zoals er in de loop der jaren vele hebben
plaatsgevonden maar aan dit schip hangt een bijzonder verhaal dat alles te
maken heeft met de tijd waarin deze stranding zich afspeelde.
Inleiding
Tijdens de oorlog spioneerde de Duitse inlichtingendienst, de Abwehr, op de
Noordzee met als doel gegevens over het weer en informatie over geallieer
de scheeps- en vliegtuigbewegingen te verzamelen. Zij gebruikten hiervoor
Nederlandse vissersschepen met Nederlandse bemanningen. Als aanvulling
op de bemanning werd op ieder schip een V-Mann' (vertrouwensman) ge
plaatst. Dit waren door de Duitse Kriegsmarine tot marconist opgeleide, en
daarna bewapende, Nederlanders. Zij moesten hun waarnemingen doorsei
nen naar de Abwehrstelle Niederlande in Hilversum. Het plan dat de Duitsers
bedachten was bijzonder vernuftig. Zij investeerden via gecompliceerde fi
nanciële constructies in noodlijdende rederijen en zorgden dat deze schepen
konden aankopen of huren.
Rederij Schipper van den Oever
In februari 1941 werd in IJmuiden de rederij Schipper van den Oever'
opgericht. Het lijkt niet erg realistisch om in oorlogstijd te investeren in de
zeevisserij, zeker niet als men bedenkt dat aan de zeevisserij grote beper
kingen of zelfs verboden waren opgelegd. Deze nieuwe rederij werd echter
doelbewust opgericht om te dienen als dekmantel voor de spionageactivitei-
ten van de Abwehr.
In 1939 was een Duitser, genaamd Friedrich Strauch, actief in de tabaks-
handel en kwam onder dat mom regelmatig in Nederland. Op dat moment
Geestgronden, 22 (2015), nr. 1
35
