gekomen kwam de Nederlandse katholieke kerk na verloop van tijd vanzelf
in contact met de oosters-orthodoxe kerken en de anglicaanse kerken. Deze
kerken baseren zich immers, hoe verschillend ze ook mogen zijn in hun
onderlinge verschijningsvorm, op dezelfde geloofsbasis: de heilige schrift
en de overlevering, de kerk als geloofsgeheim, het apostolisch ambt en de
sacramenten en zij houden daarbij vast aan de oud-kerkelijke bestuursstructuur.
Toen aan het einde van de 19e eeuw deze contacten werkelijkheid werden,
stond de kleine groep Nederlandse oud-katholieken al niet meer alleen.
Het ontstaan van de Oud-Katholieke kerk verliep in Egmond aan Zee zonder
schokken. Maar nergens was de overgang zo omvangrijk als juist hier, omdat
bijna het hele dorp katholiek was. De parochie van St. Agnes werd de grootste
in het land en is dit met 902 parochianen nog steeds, ooit was dat aantal
1800. De weinigen die zich nog roomsgezind voelden gingen toen ter kerke
in Rinnegom.
Oud, maar niet ouderwets. In ons land een kleine kerk, maar internationaal
verbonden met een aantal eveneens onafhankelijke katholieke kerken, met
anglicanen en oosters-orthodoxen. De Oud-Katholieke kerk baseert zich op
de leer en het leven van de kerk van de eerste tien eeuwen. Zij heeft de
ontwikkeling binnen de Rooms-Katholieke kerk met een groeiend pauselijk
gezag afgewezen, maar heeft ook de beslissingen van de Reformatie niet
gevolgd. Vandaar de naam 'Oud-Katholiek'; 'oud' betekent hier niet
'ouderwets', maar: trouw aan de oorsprong.
Samen met anglicanen en oosters-orthodoxen wordt een manier van kerkzijn
uitgedragen die katholiek is, maar niet door Rome wordt opgelegd. Men kiest
de eigen bisschoppen van Utrecht en Haarlem, en via gekozen priesters en
parochianen heeft men inspraak in het bestuur van de kerk. In 1909 werd het
Nederlands ingevoerd in de Oud-Katholieke liturgie en vanaf 1922 is het
voor priesters niet langer verplicht om celibatair (zij mogen trouwen en een
gezin hebben) te leven. Sinds 1999 worden ook vrouwen tot priester gewijd.
Ondanks deze 'moderne' maatregelen heeft men er geen moeite mee, een
'klassieke' liturgie te vieren in al haar rijkdom en zeggingskracht. De Oud-
Katholieke Kerk is een katholieke kerk, die onafhankelijk van Rome reeds
drie eeuwen een zelfstandig leven kent. Een historische kerk met een rijk
erfgoed en een grote traditie.
De oud-katholieken werken vooral via hun bisschoppen samen met andere
oud-katholieke kerken in Europa. Met de Anglicaanse kerken leven zij sinds
1931 in een volledige kerkelijke gemeenschap. De Oud-Katholieke Kerk
behoorde in 1948 tot de oprichters van de Wereldraad van Kerken en probeert
waar mogelijk haar steentje bij te dragen aan de eenheid van de kerken.
Geestgronden, 18 (2011nr. 4 111
