Graeft'schap van Egmont van den jare 1599, luidende: DEN HOFVIS. Van's
heeren recht tot Egmont op Zee, dat genaemt werd den Hofvis, dat eenen Jan
Meeuwisze plag inpagt te hebben van myn Genadige vrouwe Magdalena van
Waardenburgde oude Douariere van Egmont, 's jaers voor de somme van 4
L 15 st. tot 40 grootten, es t zelve regt ontfangen by den Kastelein van den
huize, en Slote van Egmond, antonis Geniets Zalr; mits daar vooren jarelyks
betalende gelyke somme van 4 L. 15 st. en nadien deze voorsz. Rentmeester
tot de voorsz. Kasteleinschappe es gecommiteertzoo gebleeken es by de
copie zynre Cimissiehier voor fol. 25, overgelevert, daarom hier in ontfanv
f 4:15 0.
De vooruitgang van het dorp
De overvloedige visvangst was de drijfVeer voor de uitbreiding van het dorp.
Door meer huizen te bouwen komen er meer vissers die elk een tiende van de
vangst moesten afstaan. Al rond 1400 liet Arend van Egmond, de zoon van
Jan I en Guyotte van Ysselstein, het dorp met verschillende huizen uitbreiden.
Nadat het recht op de Hofvis in handen van de heren van Egmond was
gevallen hebben die verder geïnvesteerd in de vergroting van het dorp. Hoe
groot het dorp is, wordt geïllustreerd door de plundering en brandstichting
door de Watergeus Bartel Entes in het jaar 1571 (in het artikel wordt het
jaartal 1521 genoemd, maar dit kan niet juist zijn omdat Bartel Entes leefde
van 1539 tot 1580). Bij deze brandstichting gaan er 135 huizen in vlammen
op. Als het dorp in 1607, (uit de boedel van Lamoraal?) wordt verkocht aan
de Heren Staten van Holland en Westfriesland, wordt er jaarlijks 50 gulden
van de buitenvis (uit zee) en 25 gulden van de binnenvis (uit binnenwater)
aan de heer betaald.
Verder vertelt de schrijver dat, afgezien van de brandstichting, het dorp
nauwelijks in aanraking is gekomen met oorlogsgeweld. Wel kon men soms
vanaf het strand getuige zijn van zeeslagen die zich voor de kust afspeelden
gedurende de Engelse en Franse oorlog.
Bovendien konden de Egmonders zich in 1494 verbazen over een vis van
150 voet (ong. 50 m), die op het strand was aangespoeld. Een vis van zo'n
afmeting kan alleen maar een walvis zijn geweest. Volgens Wikipedia is de
Blauwe Vinvis de grootste walvis ooit en heeft een maximale lengte van 33
meter. Ook hier blijkt weer hoe onnauwkeurig de oude beschrijving is. Dat
het in het verleden vaker voorkwam dat er een walvis op de Egmondse kust
strandde bewijst afb. 22.
70
Geestgronden, 18 (2011), nr. 2/3
