Het procédé van papiermaken, in 105 na Chr. in China uitgevonden, is in
principe nog steeds hetzelfde. Vezels worden met veel water tot een brij
gemaakt waaruit het papier, vel voor vel, wordt geschept en vervolgens
gedroogd en bewerkt tot de vele soorten die wij nu kennen. Met de
Arabieren kwam de 'witte kunst' via Spanje Europa binnen en raakte via
Italië en Frankrijk ook hier bekend. De eerste papiermolen in Holland werd
in 1586 in Dordrecht gesticht, waarschijnlijk met kennis en kapitaal van
vluchtelingen uit Antwerpen en met octrooi van toenmalig landvoogd
Leicester. Alkmaar volgde snel met twee papiermolens voor wit, grauw en
ander papier. Deze eerste molens werden nog door paardenkracht aangedre
ven, maar een van de Alkmaarder molens werd 'gemalen metten wynde'.
Ook in de Zaanstreek en op de Veluwe werden verschillende molens in de
eerste helft van de 17e eeuw gebouwd. Voor Egmond is niet geheel duide
lijk wanneer de papierfabricage is begonnen, omdat de windbrief vele jaren
te laat is aangevraagd. Het octrooi werd in 1605 verleend aan Jan Jansz
Rinnegum en Rens Dirx van de Keyns, eerst voor de fabricage van wit
papier, daarna ook voor 'lombaerts ende kardoespapieren'Vanaf 1614 is
het zeker dat er twee molens staan aan de Breedijk, een grote Noordelijke
en een kleinere Zuidelijke, door een werkhuis verbonden. De eigendom
verdeeld over meerdere parten, wisselde regelmatig via verkoop of verer
ving tussen kapitaalverschaffers en compagnons. In het laatste kwart van de
17e eeuw komen drie broers van Gerrevink, Lubbertus, Joachim en Jan,
vanuit het schoutambt Apeldoorn naar Noord-Holland, eerst als papierhan
delaars, daarna ook als fabrikanten. Op 6 september 1691 kopen Lubbertus
en Joachim van Gerrevink voor een bedrag van 4.500.- van Dirck Dirckz.
Bel en papierhandelaar Bartelomeus Samuelsz. van Baseroy "de pampier-
molens staende aan de Hoef, met alle gereetschap tot de pampiermakerij
behorende". Daarna verwierven ze ook nog papiermolens in Alkmaar en
Schoorl. Op 17 mei 1711 branden de twee molens door blikseminslag vol
ledig af. Eén molen wordt spoedig daarna herbouwd met als naam 'de
Vogel Phoenix'als uit de as herrezen. Het geheel stond nu op naam van de
'Compagnie van de Papier-Reederij op de Hoeff' met vier aandeelhouders
waarvan Lubbertus van Gerrevink met een derde deel de grootste was.
68
Geestgronden, 15 (2008), nr. 213
