Ook Jannetje Conijn, geboren in 1930, weet zich het gebruik nog goed te
herinneren. Voor haar was de Nieuwe Nierep een soort van Sinterklaas
met een baard, echter zonder mijter. Ook zij plukte de rijsjes in het duin
en legde ze op een stoel. Na de oorlog kwam het feest niet meer uit de
verf, volgens Jannetje hadden de mensen toen wel wat anders aan hun
hoofd omdat ze druk waren met de wederopbouw. Zelf vond ze het echter
een kostbare traditie die je in stand moet houden. Ze heeft het daarom
proberen door te geven aan haar zoon, die in 1955 geboren is. Op een dag
zei ze: "Morgen is het Nieuwe Nierepje moet in het duin rijsjes gaan
zoeken." Ze weet zich nog te herinneren dat haar zoon, die tegenwoordig
in Friesland woont, er een tekening van heeft gemaakt.
Verklaringen
Over de historische achtergronden van de Nieuwe Nierep is het slechts
speculeren. Een soort van lente Sinterklaas, zoals Tjaard de Haan het
noemde, schijnt het wel niet geweest te zijn. De meeste Egmonders die
zich het feest herinneren, hebben geen voorstelling van de Nieuwe Nierep
als een sinterklaasachtige oude man met een baard. Volgens Henk Groen,
geboren in 1934 in een Oud-Katholiek gezin, was de Nieuwe Nierep
zeker een eerbiedwaardig persoon, maar werd hij nooit vergeleken met
Sinterklaas. Mijn vermoeden is dat dit verband pas later werd gelegd, ter
verduidelijking toen de Nieuwe Nierep steeds minder bekend werd en
daarom, voor jongeren die hem niet kenden, werd vergeleken met de
inmiddels ook in Egmond veel bekendere Sinterklaas.
Van meer betekenis is volgens mij het verband dat wordt gelegd met de
crisisjaren van de jaren twintig en dertig. Egmonders hadden het toen niet
breed en voor de kinderen vormde de Nieuwe Nierep een welkome afwis
seling. Dit vermoeden wordt uitgesproken in een boek over de geschiede
nis van de Oud-Katholieke kerk, dat in 1986 verscheen. Ik citeer: 'Aan de
vooravond van Sacramentsdag ging de dorpsjeugd de duinen in om rijs
hout te snijden. Zij legden dit op een hoopje voor de slaapkamer- of de
bedsteedeur. 's Avonds laat frommelden vader of moeder daar wat lekkers
onder, ditmaal niet namens Sinterklaas, maar namens 'De nieuwe
Nierop'Sommige kinderen wisten te vertellen, dat dit een man met grote
zilveren tanden was.'
Betekenisvol is echter de toevoeging: 'Niet alle kinderen vonden snoep
goed onder de rijsjes. Het gebeurde maar al te vaak dat de ouders daar
geen cent voor konden uitgeven. Ach, ook een appeltje onder je 'rijsjes-
Geestgronden, 14 (2007), nr. 1
23
