Münch zelf, die van Duitse afkomst is, vertelde dat hij een paar jaar
geleden een kerkelijke draai heeft proberen te geven aan het oude verd
wenen volksgebruik, waarvan hij tien-twaalf jaar geleden had gehoord
toen hij in Egmond werd aangesteld. Een paar keer heeft hij rijsjes vast
geplakt aan de stoelen van communicanten.
Oude herinneringen
Het was op een maandag in november dat ik in de pastorie de oude
parochieblaadjes zat door te bladeren. Tot mijn geluk was het op die dag
een komen en gaan van vrijwilligers. Omdat bijna iedereen geboren was
vóór de oorlog, bleken het ideale informanten. Piet van Pel en zijn
vrouw Jansje Zwart, beide geboren in 1931, hadden als kind ook rijsjes
gezocht, die ze in de hal moesten neerleggen. De volgende dag lag er
dan een rolletje drop of een chocolaatje onder. Ook zij hadden van de
Nieuwe Nierep geen speciale voorstelling. Volgens Piet en Jansje is het
gebruik in de oorlog uitgestorven. Tijdens de oorlog kon je de duinen
niet in omdat alles was afgezet door de Duitsers. Vervolgens werd heel
Egmond aan Zee geëvacueerd en na de oorlog was het afgelopen. Piet en
Jansje raadden mij aan contact op te nemen met Aatje Stam en Jannetje
Conijn, ideale informanten omdat ze erg zouden hechten aan oude tradi
ties en gebruiken. De sneeuwbal ging aan het rollen.
Aatje Stam, geboren in 1928, legde de door haar geplukte rijsjes op een
stoel. Volgens haar deden alle schoolkinderen mee. De volgende morgen
lagen er snoepjes of chocolaatjes onder. Maar ook met een sinaasappel
was je al blij: het was toen armoe en veel mensen waren werkeloos. Zij
ging altijd naar de kerk op Sacramentsdag, maar in de kerk werd niets
over rijsjesdag gezegd. Ze had het van haar ouders en ze ging altijd zoe
ken met haar drie zusjes. In de oorlog raakte de Egmondse bevolking
verspreid door de evacuatie, zij zelf kwam in Heiloo terecht. Na de oor
log werd het gebruik niet weer opnieuw opgepakt. Ook Aatje zei geen
voorstelling te hebben van de Nieuwe Nierep, het was pas later dat ze
las dat het een oude man met een baard zou zijn. Het is nog wel een
levendige herinnering gebleven. Als het nu Sacramentsdag wordt, dan
wil ze nog wel eens voor de grap tegen leeftijdsgenoten zeggen: "Ga je
nog rijsjes zoeken vandaag?"
22
Geestgronden, 14 (2007), nr. 1
