Haan inderdaad gelden als een voorloper van het Nederlands Centrum
voor Volkscultuur. De Speelwagen is een geïllustreerd tijdschrift dat ver
scheen tussen 1946 en 1955 en dat, zoals de ondertitel leert, 'in het bijzon
der gewijd was aan de historische schoonheid, folklore en geschiedenis in
Hollands Noorderkwartier'. Het blad is een waardevolle bron voor onze
kennis over de volkscultuur in Noord-Holland.
De Haans artikel in De Speelwagen is getiteld Egmond-aan-Zeehet
stiefkind der Egmonden'De Haan schrijft hierin dat hij op een stralende
zomerdag in april 1955 een onvergetelijke fietstocht maakte die hem in de
omgeving van Egmond bracht, waarbij hij ook Egmond aan Zee aandeed,
'met zijn trouwhartig vissersvolk en Oud-Katholiek geloof een wereld op
zichzelfwaar het dialect nog altijd 'een vaste taal' genoemd mag
worden.'2 In de slotalinea van zijn stuk ging hij in op enkele seizoensfees
ten in Egmond aan Zee. 't Mooist vond hij de Nieuwe Nierop op
Sacramentsdag, tien dagen na Pinksteren. Ik citeer Tjaard de Haan: 'De
kinderen leggen 's avonds wilgenrijsjes onder de stoelenen dan vinden
zij er de volgende dag allerlei versnaperingen onder. 'De Nieuwe Nierep
is dan geweest - een soort van lentelijke Sinterklaas, die men zich voor
stelt als een oude man met een lange witte haard.' Voor de verklaring
'van dit merkwaardige gebruik' verwees hij inderdaad - Van der Molen
gaf het al aan - naar de sacramentsprocessies in Zuid-Limburg, met zijn
palmtakjes die langs de weg werden gestrooid.3
Enig zoekwerk leerde mij dat de Nieuwe Nierep ook - zij het kort - ver
meld wordt in enkele overzichtswerken over de geschiedenis van
Egmond. Zoals bijvoorbeeld in Derper-hoever-hinderdat in 1969 ver
scheen bij Uitgeversmaatschappij Kruseman in Den Haag onder redactie
van Kathinka Lannoy en Bob Denneboom. Lannoy en Denneboom weten
te vertellen dat het gebruik ook wel 'rijsjesdag' genoemd werd.4 De
Nieuwe Nierep wordt verder vermeld in het Egmonds dialectwoorden
boek uit 1998. Daar wordt De Nieuwe Nierep als volgt omschreven:
'Gefantaseerd persoon op sacramentsdag; legendarisch figuur, (soort
SinterklaasKinderen kregen van hem snoep etc. Deze dag werd gevierd
op de donderdag tussen de 1' en 2e zondag na Pinksteren. Na de Tweede
Wereldoorlog is het gebruik in verval geraakt. Volgens kenners een
typisch Derreper volksgebruik: "Hij kwam op raisiesdag en als je raisies
in je olsters dee, lagen er later snoepies onder.'5
20
Geestgronden, 14 (2007), nr. 1
