Afb. 22: De aanspreker Gerrit Mensink voor de deur van een sterfhuis te Hattem
(Gld). Ten teken van rouw is één luik uit de hengsels genomen
Lijkdeuren
Vaak zette men direct na het sterven een raam of deur open, zodat de ziel
kon vertrekken. Daarna werd alles hermetisch gesloten om terugkeer te
beletten. Bij huizen met raamluiken werd vaak één luik uit de hengsels
genomen.
De lijkdeuren in boerderijen lagen meestal in de noordzijde van het pand;
men meende vroeger dat het dodenrijk in het noorden lag. Wanneer men
aan een geest of ziel denkt, denkt men aan iets zweverigs, iets dat overal
kan zijn en zich snel en geruisloos voortbeweegt. Op enkele voorstellingen
ziet men dan ook dat de ziel het lichaam verlaat in de vorm van een duif.
Op het platteland gold burenplicht. Het was de gewoonte dat de buren het
lichaam kwamen uitkleden, wat uitslechten werd genoemd. Bij het aanbre
ken van de dag lag de overledene in het zwart gekleed, met een witte
gebreide slaapmuts op en in zijn doodskleed gewikkeld, opgebaard op een
leger van stro in de bedstee van de pronkkamer.
r. 2/3
Geestgronden, 1(2004), nr. 2/3
69
