In het vijfde deel van Jos Hof over grafstenen in de Slotkapel krijgen de chirur-
gijnen aandacht. (Red.)
J. Hof
BEGRAVEN IN DE SLOTKAPEL (5)
Tot nu toe heb ik door mijn onderzoek kunnen achterhalen, dat tenminste
vier personen in de Slotkapel zijn begraven, die het beroep van chirurgijn
uitoefenden. Alvorens een overzicht te geven van de betreffende personen,
ga ik nader op het beroep in. In de literatuur kwam ik verschillende
omschrijvingen van het werk van de chirurgijn tegen. „Deze paste in vroe
ger tijd de heelkundige behandeling toeterwijl de arts de geneeskunde uit
oefende", luidt een beknopte aanduiding'. In de praktijk was de chirurgijn
een persoon, die zich bezighield met het aderlaten, kiezen of tanden trek
ken, en de verkoop van zalfjes en poeders tegen ziekten en kwaaltjes. Ook
was hij barbier. Men kon zich dus tevens bij hem laten knippen en scheren.
De opleiding tot chirurgijn vond plaats binnen een gilde. Gilden ontstonden
in de tweede helft van de 14c eeuw en het begin van de 15e eeuw. Een gilde
was een organisatie, waarin ambachtslieden van eenzelfde beroep zich
organiseerden. De kans van slagen was voor de leerling-chirurgijn relatief
klein. Vakken zoals verloskunde en anatomie waren niet eenvoudig. Ook
osteologie (leer der beenderen) behoorde tot het vakkenpakket. Men moest
zich bekwamen in het hanteren van onder andere brandijzers (voor het
dichtbranden van wonden) en lessen volgen in dierkunde en chirurgie.
Mr. Cornelis Willemsz (Stam), volgens de grafkaarten van 1650 en 1800 in
de Slotkapel begraven, was zo'n chirurgijn. Hij zal zeer waarschijnlijk in
de Egmonden (Egmond aan den Hoef en of Egmond aan Zee) een chirur
gijns- annex scheerwinkel gehad hebben. Een perceel met deze omschrij
ving heb ik helaas niet kunnen vinden. Wel wordt hij in 1643 als koper van
een huis aan de Schoolstraat vermeld als chirurgijn te Egmond aan den
HoeE, en als mr. chirurgijn bij de aankoop van een perceel weiland aan de
Hoge dijk in 1653. Hij en zijn vrouw worden 5-6-1639 vermeld als lidma
ten der gereformeerde kerk te Egmond aan Zee: mr. Cornelis Stam en
Guurtje Roelants Harlaar; later te Egmond aan den Hoef. Zijn graf is nog
niet precies te traceren, maar de bovengenoemde kaarten vermelden wel
zijn naam, evenals die van zijn vader, Willem Ysbrantz.
18
Geestgronden, 10(2003), nr. I
