Noten:
1) Nederlandse torpedobootjager behorend tot de Admiralen-klasse. In de periode 1925-
1928 liet de Koninklijke Marine op Nederlandse werven aeht schepen van deze klasse bou
wen: Van Ghent, Evertsen, Piel Hein, Kortenaer, Van Galen, Witte de With, Banckert, Van
Nes. Ze waren gebaseerd op een ontwerp van de Engelse firma Yarrow, die gespecialiseerd
was in de bouw van torpedoboortjagers. In de Tweede Wereldoorlog zijn deze jagers inten
sief ingezet bij gevechtsacties en daarbij alle tenslotte ondergegaan. Hoofdbewapening o.a.:
4x12 cm. kanons, 2x7,5cm. kanons anti-luchtdoel, 4xl2.7mm. mitrailleurs, 6 torpedolan-
ceerbuizen voor torpedo's van 25 cm. Bemanning 149 man.
2) Nederlandse duikboot die tot een klasse van duikboten - KXVIV t/m KXVIII - behoor
de, die door de Koninklijke Marine in de jaren 1934-1938 werd gebouwd voor de dienst in
de koloniën. Na een succesvolle aanval op een Japans konvooi werd deze boot door diepte
bommen beschadigd en moest door de eigen bemanning op 2 maart 1942 in Soerabaja wor
den vernietigd.
3) Nederlandse torpedobootjager van de Admiralen-klasse (zie noot 1
4) Op maandagmorgen 8 december 1941, nog voor 6 uur 's morgens Java-tijd seinde de
commandant Zeemacht van de Koninklijke Marine in de Indische wateren aan al zijn eenhe
den: "Oorlog met Japan uitgebroken". De aanleiding voor deze beslissing was de verras
singsaanval op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor door Japan op zondagmorgen 7
december. De Piet Hein bevond zich toen in de buurt van de Kleine-Soenda eilanden.
5) De Marblehead was een Amerikaanse lichte kruiser van een wat verouderd type, hoofd
bewapening 10xl5cm kanons, bemanning 800, bouwjaar 1923; de Houston een
Amerikaanse zware kruiser, hoofdbewapening 9x20cm kanons, bemanning 1100, bouwjaar
1929.
6) De zgn. actie in de Balizee: de eerste operatie van de Striking Forceeen gecombineerde
vlooteenheid van Geallieerde schepen, onder commando van Karei Doorman.
7) De twee kanons van 7,5cm anti-lucht van de Piet Hein stonden opgesteld in de midscheeps.
8) Tijdbuis: onderdeel van een granaat, dat de granaat doet ontploffen op een moment dat
voor het afvuren wordt ingesteld. Precisiewerk.
9) De luchtaanval op de Striking Force werd uitgevoerd door 27 tweemotorige bommenwer
pers van het type Mitsubishi G4MI, door de Geallieerden aangeduid met de codenaam
Betty, en 9 tweemotorige bommenwerpers van het type Mitsubishi G3M1, codenaam Nell.
In december 1941 hadden bommenwerpers van dit type de Britse slagschepen Prince of
Wales en Repulse tot zinken gebracht. Dit leidde de verovering van Singapore door de
Japanners in.
10) De neergeschoten bommenwerper zou er één van het type Nell zijn geweest. Bemanning
5. In de gevechtsverslagen wordt het neerschieten toegeschreven aan verschillende schepen:
aan de Marblehead, aan de De Ruyter en - volgens Stam - aan de Piet Hein (zie hierna).
Niet alleen de Marblehead werd getroffen, waarbij 15 man sneuvelen en 34 gewond raken,
ook de Houston leed schade, waardoor ze niet meer deel kon nemen aan de verdere strijd in
de Indische wateren. De Nederlandse schepen wisten bomtreffers te ontlopen. De
Marblehead ontkomt uiteindelijk naar Amerika; de Houston wordt op 1 maart 1942 door de
Japanse kruisers Mikuma en Mogami tot zinken gebracht in Straat Soenda.
11Op 15 februari is de Piet Hein onderdeel van de Striking Force, onder commando van
Karei Doorman. De Striking Force bestaat uit Nederlandse kruisers en torpedobootjagers, de
Engelse zware kruiser Exeter - bekend om haar actie tegen het Duitse vestzakslagschip Graf
Spee - de Australische lichte kruiser Hobart en Amerikaanse torpedobootjagers: de vierpij-
62
Geestgronden, 7 (2000), nr. 2/3
