schuldig gemaakt, hetgeen een halsmisdaad was, want de jappen plunder
den die huizen liever zelf, wat bleek als je toevallig buiten werkte. Je zag
dan vrachtwagens afgeladen met wasmachines, naaimachines, ijskasten,
fietsen enz. naar de haven rijden en vervolgens in een Japans schip verdwij
nen.
Op een dag worden wij gesommeerd om schuin naar de overkant te verhui
zen naar een veel groter verblijf, een zaal mag ik wel zeggen, en daar arri
veren op een dag enige honderden marinemensen, waaronder vele beken
den van ons, o.a. Baamtscheer en vele andere vliegtuigmakers van het
vliegkamp Moro Krembangan in Soerabaja. Deze mensen waren per trein
naar Tjilatjap gedirigeerd en zouden op twee schepen, de Tjisaroea en de
Duymaer van Twist26) van de KPM naar Australië worden gebracht. Echter,
ook de zee ten zuiden van Java werd al door de Japanse marine beheerst en
zij werden prompt aangehouden en opgebracht naar Makassar, waar zij
vanaf de haven door een bende in overwinningsroes verkerende halfdron
ken Japanse soldaten in de looppas naar de gevangenis werden gebracht.
Dat werd een soort marathon, want het was een heel eind, waarbij velen
hun koffer of tas door vermoeidheid maar wegsmeten, zeer ten gerieve van
de langs de weg staande lachende inlanders. Behalve een matroos eerste
klasse. Jan Raat genaamd, zoon van een sluiswachter in Den Helder, kwa
men er nog veel meer mensen bij ons op de zaal en van hen kreeg je allerlei
trieste verhalen te horen. Toen kwam er ook nog een bemanning van een
Engels oorlogsschip bij en tenslotte nog een groot aantal mensen van het
KNIL. die nog lang hadden doorgevochten in de bergen. Die KNIL-mensen
zaten nog op de binnenplaats om over de verblijven te worden verdeeld en
zij vertelden door de open 'ramen' (tralies) over hun wederwaardigheden.
Ik zag vlakbij een ransel liggen waaraan een paar zo te zien nieuwe leger
schoenen waren bevestigd. Ik zei tegen de sergeant van het KNIL: Kijk ik
ben op kousen van het schip gekomen, als die schoenen maat 42 hebben
zou ik er zeer blij mee zijn, straks worden ze toch door de jap afgenomen
Hij maakte de schoenen los en overhandigde ze mij door de tralies, ze pas
ten me precies en ik voelde mij met mijn glazen dakpan als bord, mijn por
seleinen samballepeltje en mijn paar nieuwe schoenen en de foto's van mijn
gezin een rijk man. Bovendien leefde ik nog en dat was het voornaamste!
Tegen de avond kwamen er kisten met gekookte rijst en wat gedroogde visjes
en ook wat groente en iedereen kreeg een schep, velen ontvingen dit in een
handdoek of een zakdoek of soms bij gebrek aan beter in hun pet of helm.
Geestgronden. 7 (2000), nr. 2/3
55
