Wat gebeurde er precies na het neerstorten?
Hoe ging het verder met Sproule?
En de overige bemanningsleden?
Tenslotte
Noot van de redactie:
69
De verklaring van de enige overlevende, William Harold
Sproule, geeft aan dat voordat het vliegtuig neerstortte
twee bemanningsleden overleden waren. Waar alle getui
gen het over eens waren was de rubberboot die uitgezet
werd. Aris Vriesman verklaarde dat toen hij de buitenkant
bereikte er twee personen in de rubberboot zaten en dat
een derde zich aan het vliegtuig vastklampte. Omdat de
boot afdreef ging hij op de fiets de noord in. Adriaan Vader
en Gerrit Rehorst besloten om te voet te volgen. Zij kwa
men echter niet achter hem aan. Zijn conclusie was dat ze
tegengehouden werden. Hij wilde naar de rubberboot toe
maar werd door Oberfeldwebel Klatte bevolen, onder be
dreiging van een getrokken revolver, de plaats te verlaten.
Toen de rubberboot naar de wal was gehaald leefde slechts
nog één van de mannen. Hij werd door Klatte afgevoerd
naar het door hem als bureau ingerichte huis.
Klaas Schagen vertelde dat hij alle vier mannen in de rub
berboot zag stappen. Twee mannen bereikten echter maar
de kust. "Wij vroegen of wij de reddingsboot uit mochten
zetten of zwemmend een reddingslijn naar de mannen
mochten brengen. Dit werd door Klatte verboden." De boot
met de twee mannen sloeg op een gegeven moment om
en de ene man probeerde de andere weer binnenboord te
trekken. Hij was echter zo uitgeput dat hij hem los moest
laten. De man verdronk. De enige overlevende, William Ha
rold Sproule, werd blootsvoets naar het bureau van Klatte
afgevoerd.
Hij werd, ondersteund door twee militairen, naar de woning
van Klatte gebracht. Volgens Kruidbos verbleef Sproule
korte tijd in de kamer van Klatte en werd vervolgens naar
een andere kamer gebracht. De vrouw van Kruidbos bracht
hem, ondanks een verbod van Klatte, koffie en droogde de
kletsnatte broek van de vliegenier. Na de gevangenneming
aan diverse instanties te hebben doorgegeven arriveerde
Leutnant Möller, degene die het Engelse vliegtuig had neer
geschoten, met het verzoek om Sproule te mogen spre
ken. Dit werd door Klatte geweigerd. Tenslotte kwam een
aantal officieren, waaronder Oberleutnant Böhner van de
Luftwaffe uit Bergen. Zij namen Sproule mee naar de door
de Duitse luchtmacht bezette villa Huize Westerwolde aan
de Eeuwigelaan te Bergen. Nog dezelfde dag werd Sproule
afgevoerd naar het Luftgaukommando te Amsterdam en
vandaar naar Duitsland gebracht. Na omzwervingen langs
vele kampen werd hij half april 1945 door het Britse leger
bevrijd.
Zoals we al weten overleed Arthur William Cooper voor
de kust van Callantsoog. Hij spoelde een aantal uren later
noordelijker aan. De stoffelijke overschotten van Thomas Al
W. Hamilton en Alfred Ronald Robbins werden respectieve
lijk op 23 oktober 1941 en 7 november 1941 door de zee
teruggegeven. Zij werden alle drie begraven te Huisduinen.
Donald Smit McDonald blijft vermist.
f
Hoewel het gebeurde op de toeschouwers een onuitwis
bare indruk zal hebben gemaakt, is het onvermijdelijk dat
de getuigenverklaringen na zo'n kleine zes jaren op kleine
punten van elkaar afwijken.
Konden we van moord spreken? Gezien de inschatting van
de Callantsogers dat redding door middel van de boot of
reddingslijn mogelijk was: Ja. Gezien ook de weigering van
de Duitse bezetters, met name door Klatte die zich soms
ook 'Von Klatte' noemde, kan gesteld worden dat we van
moord kunnen spreken. Of Klatte ooit werd veroordeeld zal
vermoedelijk nooit bekend worden. De gegevens uit het ar
chief in Londen heb ik verwerkt en verder is er niets bekend.
Jeroen van Daele maakte de redactie attent op dit artikel.
Hij vond het in het huis van Wim Unk, na diens overlijden.
Met toestemming van de Historische Vereniging de Zijpe,
die het artikel plaatste in de Zijper Historie Bladen (2005,
nr. 4), brengen wij het verhaal van de heer Klant ook onder
de aandacht van onze lezers.
