Oude topografische kaarten Hans Raap 'ihifitdïï TïDirl admiral n te>jfj>oü6e>j /T\68 JPOLn/ER Oud^SluLt KoZifden-ïiidb 3<;°' j /"O,') tore v? Olw/tifum "l AT Warni' LizeiL cliarwiu roó/*d Jiuttriïwiuii' Ooter Wimmeiiuiiil V'lllOlk 'lNoord. Schi Het bestuderen van oude kaarten leidt tot de ont dekking van veel interessante feiten over onze omgeving. In dit artikel is gebruik gemaakt van de Grote Historische Provincie Atlas, uitgegeven door Wolters Noordhoff en van de Historische Atlas Noord-Holland, uitgegeven door Robas in 1989. De behoefte aan een zo nauwkeurig mogelijke kartering werd van oudsher vooral gevoeld door de krijgsmacht. De topografische kartering ving aan in het begin van de zes tiende eeuw. Militaire en bestuurlijke motieven speelden daarbij een rol. Jacob van Deventer karteerde in de jaren 1536 - 1545 de Nederlandse gewesten. In opdracht van Phi lips II werden tussen 1570 en 1580 door Christiaan Sgrooten de Nederlandse gewesten opnieuw in kaart gebracht. Ten tijde van de Bataafse Republiek werd wederom vanuit mili tair belang een deel van ons land in kaart gebracht. Echter, pas na de scheiding van Nederland en België ontstonden de Topografische en Militaire Kaarten van het Koninkrijk der Nederlanden: TMK. Wilhelm Roloff gaf leiding aan de verkenningen voor de TMK. Het militaire nut stond hierbij voorop! Hij beschrijft nauwkeurig wat op de kaarten te zien moet zijn in belang van de krijgskunde: a. Alle ongelijkheden en oneffenheden der gronden b. Alle bosschen of geboomte, heggen of struikgewassen c. Alle weiden, bougronden, moerassen, heiden, zandgronden etc. d. Alle wegen, zoo ordinaire als bijwegen en voetpaden e. Alle wateren hetzij van rivieren, beeken, meiren, sloten of grachten f. Alle woonsteden of andere door menschenhanden gemaakte werken g. Alle positiën van troepen h. Alle militaire of geographische kenmerken. Zo ontstonden zeer nauwkeurig gedetailleerde kaarten in het midden der negentiende eeuw. In de atlas van Wolters Noordhoff staan ook de zogenaam de etappe-kaarten uit 1848. Ze zijn gemaakt op het topo grafisch bureau van het Departement van Oorlog en de Etappe-kaart van Noord-Holland (Midden) toont ons een aantal bijzondere details. Dorpen worden als het de hoofd plaats van een gemeente betreft, aangegeven met een rondje, een gehucht met twee zwarte blokjes. Het aantal inwoners van een gemeente staat tussen haakjes boven de plaatsnaam van elke plaats afzonderlijk. Zo zien we dat in 1848 de gemeente Callantsoog 327 inwo ners had. In het dorp Callantsoog woonden 187 mensen, op Abbestee 72 en in De Groote Keeten woonden 68 men sen. Heel opvallend op deze kaart is de 'Ontworpen IJze ren Spoorweg' die we vanuit het zuiden langs Alkmaar ten westen van het Noordhollandsch Kanaal, langs Petten en Callantsoog over Abbestee door het Koegras naar Nieuwe Diep zien lopen... Etappe-kaart Noord-Holland 1848

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Clock van Callens-Ooghe | 2017 | | pagina 10