Bij cb foto van de Grote Kaap
P-
IJ
i -l'-
/K
,'iv
f*
4 K
-fb
A
tfte
-
iK \7
V
W -f f
V' f -
A fe
Dries Blokker
Op de voorkant van de Clock prijkt een foto, gemaakt door Liesbeth Kuiper, van het kaaplicht.
Het staat langs de Zanddijk bij de Callantsogervaart op het duin en is gebouwd in 1966. Bij de
aanlanding van de gasleidingen ter hoogte van paal acht. Deze 17 meter hoge lichttoren werd
'De Grote Kaap' genoemd. Was er dan ook een kleine?
Er stonden bij paal acht oorspronkelijk twee kapen, licht-
opstanden. Een hoge op de binnenste duinenrij en een
lage aan de zeekant. Samen vormden ze een geleidelicht.
De Winkler Prins Encyclopedie (WP) legt uit: "Een geleide
licht is een combinatie van
twee lichten, zodanig op
gesteld dat hierdoor een
geleidelijn wordt gevormd
die de juiste vaarrichting
aangeeft. De combinatie
bestaat uit een laag en
een hoog licht op geruime
afstand van elkander in de
vaarrichting geplaatst. Een
schip dat het hoogste licht
recht boven het lage ziet
(de lichten ineen) bevindt
zich in de geleidelijn." Een
vaarrichting dus waarbij
je niet op de Zuiderhaaks
belandde.
Vervolgens het woord
kaap.
De WP geeft als tweede
betekenis voor kaap: "Een
houten of ijzeren stelling
waarop een scherm van bijzondere vorm (rond, vierkant,
driehoekig of ruitvormig) is bevestigd. Deze kapen wor
den geplaatst ten behoeve van de navigatie in daarvoor
in aanmerking komende vaarwaters. Zij worden opgesteld
op de kust of in sommige gevallen op zandbanken en op
ondiepten."
In de Clock van december 1998 schrijven Maarten
Bakker en Kees Vriesman in hun artikel 'Het Kaaplicht'
dat de lage lichtopstand kort na 1986 afgebroken is.
Het geleidelicht was vervangen door een sectorlicht, dat
in de juiste vaarrichting een wit licht uitstraalt en in de
sectoren daarnaast groen of rood. Dit maakte de lage
Kleine Kaap overbodig. Oude kaarten geven aan dat in
deze omgeving meer kapen gestaan hebben, al naar ge
lang de zandbanken en stroomgeulen zich wijzigden.
In de museumboerderij Tante Jaantje hangt een kopie van
een deel van de kaart van Jan van Scorel van de Kop van
Noord-Holland, geschilderd omstreeks 1550. (Een kopie
van het hele schilderij bevindt zich in het Zijper Museum).
Daarop staan vier driehoekige kapen, geleidebakens,
afgebeeld. Twee bij Huisduinen en twee ten zuiden van
Den Hoorn op Texel. Henk Schoorl vermeldt dat bij een
restauratie van het schilderij uitkwam dat één eerder
geschilderde Den Hoornse kaap weg geplakt was en er
twee kapen bij gevoegd waren. Dit om de positie voor de
invaart door het Schettersgat correct aan te geven. Er is
op het schilderij van Jan van Scorel trouwens meer ge
plakt: ook de plaats van en de afbeelding van de kerk van
Petten zijn veranderd. En de oude plek van de kerk van
Callantsoog, al omstreeks 1520 verplaatst naar de noord
kant van het eiland, bleef ongewijzigd (H. Schoorl, De
convexe kustboog 1, blz. 87). Trouwens, de toren van de
kerk van Callantsoog was, zolang die nog uitstak boven
het (lage) duin, ook een baken voor de zeevaart.
jL
/•-
v'i'J\v
'L.SI 'V,
T»
Vv
Vm S
•f
V V A
v
V,
'a
U kunt dit artikel op het Internet als volgt vinden:
Zoek naar: Regionaal Archief Alkmaar De Clock -» klik op zoeken -» vul in: Het kaaplicht -» klik op zoeken, en u bent er.
