De; stranding van
Oost-Indiëvaarder de
1 Horstendaal' jan t Breme'
De rijkbeladen retourvloot van de Oost-Indische Compagnie - bestaande uit negen schepen, vijf
uit Batavia en vier uit Ceylon - had aan totale lading aan boord: anderhalf miljoen pond peper,
idem koffie, een kwart miljoen pond muskaatnoten, idem nagelen, honderdduizend pond foe
lie, een half miljoen pond salpeter, honderddrie kisten Chinees porselein, twintigduizend pond
parelmoer, vijftigduizend pond tin, tropisch hout en vele andere oosterse producten als borax,
kamfer, katoenen garens in geringe hoeveelheden. Van deze negen schepen kwamen er echter
maar zes veilig en wel in Patria aan.
Het schip de 'Westerbeek' onder schipper Hermanus
Schutte verging op 2 september 1742 te Ferro bij Hitland
(de Faroer eilanden ten noordwesten van de Shetlands)
waarbij slechts elf man de ramp overleefden. Maar ook
de 'Horstendaal' onder bevel van kapitein Jan Kelder en
'de Oude Zijpe' onder Joost Anker zagen geen kans vei
lig het Marsdiep binnen te zeilen.
De 'Horstendaal' strandde op 19 september 's middags
om twaalf uur tijdens een zware noordwesterstorm op
het strand voor 't Buyse Gat, een strandzwin in het Bui-
tenveld tussen Callantsoog en Huisduinen.
'De Oude Zijpe', voor anker gegaan op de hoogte van
Egmond, raakte op drift en strandde drie dagen later bij
Zandvoort.
Grensjurisdictie
De plaats van de stranding van de 'Horstendaal' werd
nog een probleem met grote juridische gevolgen. Oor
spronkelijk was het Heersdiep de grensscheiding tus
sen de eilanden Huisduinen en Callantsoog, maar na de
verzanding van dit zeegat werd het zogenaamde Buise-
gat, op de plaats waar omstreeks 1500 een haringbuis
vergaan was en de zee een gat om het wrak gespoeld
had, als strandscheiding tussen beide jurisdicties be
schouwd.
Hetgeen op de noordelijke oever van het Buisegat
strandde behoorde aan Huisduinen/Den Helder, dat wat
op de zuidoever aanspoelde aan 't Oog en wat midden
in 't Gat was, was half om half (Heerlijkheidsarchief Cal
lantsoog, no. 35)
Landinwaarts, in het Buitenveld zelf, liep de grens iets
zuidelijker, hetgeen uiteraard wel eens tot verwarring
aanleiding gaf.
Maar, aldus de rechtsgeleerde Paulus Abraham Gilles in
een brief van 12 november 1742 aan de heren van Cal
lantsoog: de rayeringe binnendijks...heeft niets gemeen
met de stranden,...de jurisdictie van de stranden tus
sen de Helder en Calands Ooge...is ter wederzijde van
het Buytenveldt streckend.
Zee swaer verbolgen
Toen mr. Jacob Coren van der Mieden, die door zijn hu
welijk met Suzanne Doublet voor één vierde Heer der
heerlijkheid Callantsoog was, op de plaats van de stran
ding aankwam, werden de grote en fokkemast van de
'Horstendaal'juist gekapt en overboord gezet.
X km.
Strand- en landscheiding ten westen en oosten van de Zand
dijk; naar een schets van Jacob Coren van der Mieden; HAC
nr. 2.
1. Noordzee; 2. Zanddijk strandpalen; 3. jurisdictiegrens: al
les noordelijk ervan voor Huisduinen en Den Helder, zuidelijk
ervan voor Callantsoog; 4. Buisegat; 5. huidige gemeentegrens
58
