Spijker Mysterie tur WOjaAr opgelost!
Theo Brouwer
Over Hendrik-Jan Spijker is weinig bekend.
In 1842 trouwde Jacobus Spijker Sr. met Jan
netje de Groot uit Hilversum. Jacobus Sr. oe
fende aanvankelijk aan de Nieuweweg te Hil
versum het beroep uit van 'hoef-, scherp- en
kachelsmid, tevens brandstoffenhandelaar'.
Kennelijk floreerden de zaken zodat naar een
grotere behuizing moest worden omgezien,
die gevonden werd aan de Kerkbrink 17 en 19
te Hilversum. Het is hier dat de beider broers
Spijker werden geboren. Hendrik-Jan werd ge
boren op 1 april 1855 en Jacobus Jr. zag het
levenslicht op 7 december 1857.
De broers Spijker leerden het vak van hun va
der en werden door hem voor enige tijd naar
Parijs gestuurd om zich ook in de rijtuigbouw
te bekwamen. In 1880 vestigden Hendrik-Jan
en Jacobus Jr. zich aan het Stationsplein te
Hilversum en begonnen daar hun eigen firma
onder de naam Rijtuigfabriek Gebroeders Spij
ker. De beide panden aan de Kerkbrink heb
ben er in de jaren tachtig en negentig van
de vorige eeuw vervallen bijgestaan, werden
tenslotte in 1995 steen voor steen afgebroken
en uiteindelijk herbouwd. De herbouw werd
in oktober 1999 voltooid. Thans zijn de beide
huisjes in gebruik als café-restaurant 'De Spij
kerpandjes', welke naam ook op de voorgevel
van het etablissement is aangebracht.
Veelal vermelden (of suggereren) auteurs van
artikelen en boeken over het merk Spyker
(geschreven met een 'y'; de familienaam met
een 'ij'), dat Hendrik-Jan bij zijn terugkeer uit
Nederlands-Indië eerst zijn zakenvriend F. Els-
worth in Engeland opzocht en dat beide heren
vervolgens de boot naar Hoek van Holland na
men. Sommige schrijvers verschaffen meer ge
detailleerde gegevens over Hendrik-Jan, alhoe
wel niet alle informatie berust op juistheid.
Start van het onderzoek
In maart 2000 begon ik al met mijn onderzoek
naar de familie Spijker. Volgens een brief, ge
dateerd 28 maart 2000, van het Register Am
sterdam/Bureau Burgerzaken blijkt uit de
bevolkingsadministratie van Amsterdam dat
Hendrik-Jan (HJS) op 20 november 1905 is uit
geschreven naar Soerabaja. Kennelijk was het
in die tijd normaal dat men zich bij langer
verblijf in het buitenland liet uitschrijven uit
het bevolkingsregister van zijn woonplaats.
Voor zakelijke aangelegenheden bezocht HJS
tweemaal Amerika. Hij liet zich dan ook twee
maal uit- en inschrijven en wel in 1896/1897
en in 1899/1900. Ook Engeland werd door hem
diverse keren bezocht. Zo had hij in Bradford
regelmatig besprekingen met zijn Engelse im
porteur F. Elsworth, directeur van The Brad
ford Motor Car Co, welke naam later werd ge
wijzigd in The Elsworth Automobile Co.
Op 20 november 1905 liet HJS zich uitschrij
ven uit de bevolkingsadministratie van Am
sterdam. Zo omstreeks 30 november zal hij de
boot naar Nederlands-Indië hebben genomen.
Na een vaartijd van vijf weken is hij circa 7 ja
nuari 1906 in Indië aangekomen om aldaar de
verkoop van Spykerauto's te promoten en zich
bezig te houden met de eigen rubberplanta
ges die 'Trompenburg' bezat in Sambalioeng
(op het eiland Borneo). Deze plantages lever
den onder meer het hout waarvan de wielen
van de auto's werden gemaakt.
Halverwege het jaar 1906 stapelden de proble
men bij 'Trompenburg' zich op, reden waarom
Jacobus Spijker eind 1906 zijn broer verzocht
naar Nederland terug te keren. Dat verzoek
zal uiteraard per telegram zijn gedaan, im
mers het postvervoer per boot vergde al gauw
vijf weken en postvervoer per vliegtuig naar
Batavia bestond nog niet (de eerste postvlucht
naar Batavia vond plaats op 1 oktober 1924
per H-NACC vanaf Schiphol).
Als we nu aannemen dat het telegram om
streeks 10 december 1906 door HJS is ontvan
gen, dan zal hij circa 26 december de boot
naar Amsterdam hebben genomen en aldaar
na een vaartijd van vijf weken op of omstreeks
31 januari 1907 zijn aangekomen.
Vervolg van het onderzoek (1)
Een simpele mededeling van Anke Hillebrand,
voice-over, uit augustus 2005 bracht mij op
Op 21 februari 1907 vond bij Hoek van Holland de scheepsramp van de s.s. Berlin plaats waarbij Hendrik-
Jan Spijker om het leven kwam. Over de dood van Hendrik-Jan Spijker doen vele verhalen de ronde. Niemand
wist tot op heden of Hendrik-Jan gevonden was en zo ja, waar hij begraven werd. De heer Theo Brouwer ging
op onderzoek uit. Hieronder nemen we een deel van zijn verhaal op.
-36.-
