voor de stedelingen oolc een groot gebrek aan
brandstof. Geleidelijk verdwenen alle kleinere
bomen uit de stadsparken en straten; grotere
bomen verloren hun takken. Bovendien werd
al het houten plaveisel tussen de tramlijnen
opgebroken en diende eveneens als brand
hout. Huizen die door gedeporteerde Joden
waren verlaten werden totaal gesloopt de
gapende openingen waar zich raamkozijnen
hadden bevonden hielden de herinnering
wakker aan de slachtoffers die er achter had
den gewoond.
Nadat elk stukje brandhout in rook was opge
gaan bleef er voor de stedelingen niets anders
over dan hun eigen meubelen, betimmerin
gen en vloerplanken te verbranden. Men had
'noodkacheltjes' uitgevonden die op houtskool
brandden en waarop met een minimum aan
brandstof een maaltje kon worden gekookt of
opgewarmd.
Vóór het einde van de winter waren er duizen
den stedelingen gestorven van honger, kou of
ziekte. Er was een groot tekort aan doodskis
ten en vele lijken werden in oude dekens of
stukken karton gewikkeld voor de begrafenis.
Het was uiterst moeilijk om in de hard bevro
ren grond graven te delven, waardoor veel
vertraging ontstond in het ter aarde bestellen
van de slachtoffers.
Zoals in het nauw gedreven beesten gingen
de Duitsers zich nog wreder gedragen toen ze
beseften dat de oorlog vrijwel verloren was.
Elke provocatie tegen Das Reich kon arrestatie,
marteling of executie tot gevolg hebben al
leen de dapperste en meest doldrieste verzet
strijders durfden de nazi-autoriteiten nog uit
te dagen.
Alleen maar uit wrok (omdat het geen enkel
strategisch nut had) staken de Duitsers de dij
ken van de Wieringermeerpolder door. Hier
door gingen waardevolle gewassen verloren.
Dit gebeurde maar enkele dagen vóór de ca
pitulatie.
DE DUITSERS GAAN ERVANDOOR
In april 1945 staken Canadese troepen met
versterking van andere Geallieerden eindelijk
de Rijn en de Waal over en bevrijdden het oos
telijke deel van Nederland. De Nederlandse
Binnenlandse Strijdkrachten, samengesteld
uit leden van verschillende verzetsgroepen,
namen de macht over zodra de Duitsers zich
terugtrokken. Kort daarna werden ook noor
delijke en westelijke gebieden bevrijd.
Tenslotte stortte het hele Duitse Rijk in elkaar
en de tijd om af te rekenen was gekomen.
Klaarblijkelijk had Hitier enkele weken vóór
de capitulatie zelfmoord gepleegd, hoewel
sommigen dachten dat hij naar Zuid-Amerika
was gevlucht. In latere jaren vond men vol
doende bewijs om aan te tonen dat de Führer
zich inderdaad van het leven had beroofd in
zijn Berlijnse bunker.
Op 5 mei werd er officieel aangekondigd dat
de oorlog voorbij was. Overal werden de vlag
gen uitgehangen, hetgeen sommige fanatieke
Duitsers zo irriteerde dat zij in het wilde weg
in feestvierende menigten schoten. Het gevolg
was dat er zelfs na de bevrijding nog Neder
landse slachtoffers vielen.
Ilc zal nooit vergeten dat Leo Gladpootjes mijn
hulp inriep om fietsen van de verslagen Duit
sers te gaan stelen. Het was lang niet zonder
gevaar, aangezien Duitse officieren nog gewa
pend waren en in zekere zin nog de controle
over ons dorp hadden. Twee dagen na de capi
tulatie slopen Leo en ik in de vroege ochtend
het dorp binnen. De verslagen Duitsers had
den die nacht hun leed verdronken met de
laatste paar flessen Schnapps die ze over had
den en lagen nu hun roes uit te slapen.
Vier vrijwel nieuwe fietsen stonden voor een
raam vlak daar achter zagen we een aantal
Duitse officieren op sofa's liggen en uitge
zakt in leunstoelen zitten. Allemaal sliepen
ze als rozen. Ik was doodsbenauwd, wetende
wat zelfs dan nog de gevolgen konden zijn
wanneer ze ons snapten. Maar Leo was er van
overtuigd dat we alle vier fietsen konden be
machtigen, zolang we maar voorzichtig te
werk gingen. Hij droeg me op om op de uit
kijk te staan en te fluiten in geval er onraad
kwam. Na een paar minuten kwam Leo naar
me toe met twee fietsen en ging weer terug
om de resterende twee te halen. Geen van de
zwaar benevelde officieren werd wakker. Toch
verdwenen we zo snel mogelijk, ieder rijdende
op één fiets terwijl we een tweede bij de hand
hielden. Ilc had zelf geen fiets nodig, want die
ik van Begmatov had gekregen was nog in goe
de staat. Er waren echter genoeg anderen die
een redelijke fiets hard nodig hadden.
Binnen enkele dagen hadden de Nederlandse
Binnenlandse Strijdkrachten de macht in het
hele land overgenomen. Ze hielden Duitsers
die verdacht werden van misdaden in gevan
genschap en organiseerden de repatriëring
van alle anderen. Vanaf het zuiden marcheer-
-13.-
