Nevtr 0/ duil moutmt (vwwig)
Jaap de Vries
HET GETIJ KEERT
Maar de vreugde bleek voorbarig te zijn, waar
door de gevolgen catastrofaal werden. Op dins
dag 5 september (zogenaamd 'Dolle Dinsdag')
schoten de Duitsers lukraak in feestvierende
menigten en arresteerden talloze Nederlan
ders. De Duitsers waren nog niet verslagen
en de beroerdste tijd moest voor vele landge
noten, die ten noorden van de grote rivieren
woonden, nog komen.
Omstreeks die tijd ging Iet op de fiets naar
de Lieberg om Leo op te zoeken. Leo wilde sa
men met haar teruggaan naar Callantsoog,
verwachtende dat de oorlog praktisch voorbij
was. Hij realiseerde zich dat het nog gevaarlijk
was om zich als man op de weg te begeven en
besloot daarom zich als meisje te verkleden.
Onderweg hadden ze een angstige ervaring
toen een stel Duitse soldaten ze aanhielden
en Anschlufe met ze probeerden te maken. Op
de één of andere manier wisten Iet en Leo zich
uit hun penibele situatie te redden, met het
resultaat dat ze veilig in Callantsoog aankwa
men. Maar er was nog steeds een groot risico
voor Leo om opgepakt te worden, zodoende
moest hij opnieuw onderduiken nu op een
boerderij, dicht bij ons in de buurt.
Later in september werden zuid-oostelijke de
len van Nederland bevrijd, maar de grote ri
vieren, die hardnekkig door de Duitsers wer
den verdedigd, kon men nog niet oversteken.
Wij moesten nog zeven maanden wachten en
één van de koudste winters doormaken vóór
wij uiteindelijk werden bevrijd.
Die laatste winter vóór de bevrijding was de
beruchte 'hongerwinter'. De situatie in de
grote steden werd zo nijpend dat duizenden
stedelingen het platteland inzwermden om
voedsel te bemachtigen. Langs de weg kon
men vermagerde mannen, vrouwen en kinde
ren zien, velen onvoldoende gekleed tegen de
winterse kou. Ze duwden handkarren, krui
wagens of kinderwagens voort, beladen met
allerlei soorten huisraad. Deze stedelingen
gingen er op uit om hun kostbare bezittingen,
zoals beddegoed, juwelen of meubelen, bij de
boeren te ruilen voor levensmiddelen.
Wanneer ze
geluk hadden
keerden ze naar
de stad terug
met wat aardap
pelen, graan, bo
ter of kaas de
minder geluk
kigen keerden
weer terug met
hun huisraad
en hadden niets
te eten. Sommi
gen vielen uit
geput langs de
weg neer, ont
moedigd omdat
ze geen voedsel
hadden kunnen bemachtigen voor zichzelf
of hun gezin. Lang niet iedereen volbracht
de terugtocht; velen kwamen om van honger
en kou vóór ze hun woonplaats weer hadden
kunnen bereiken.
Bij ons kwamen alleen degenen die nog fit ge
noeg waren om de zeventig kilometer afstand
vanaf Amsterdam te voet af te kunnen leg
gen. Verscheidene keren hadden we mensen
te overnachten, maar omdat in de winter de
koeien op stal stonden konden we weinig com
fort aanbieden. Behalve boter, kaas en eieren
hadden wij zelf ook niet veel desalniettemin
konden we ze een stevige maaltijd aanbieden
vóór ze hun uitputtende tocht voortzetten.
Behalve het nijpend tekort aan voedsel was er
Tegen het midden van 1944 begon het steeds slechter te gaan voor de Duitsers. De Russen drukten
hun aanvallers verder en verder naar het westen en het leek erop dat ze spoedig Berlijn binnen zou
den kunnen vallen. Britse, Canadese en Amerikaanse troepen hadden Frankrijk en België bevrijd.
Begin september naderden zij de Nederlandse grens en het zag er naar uit dat het een kwestie van
dagen zou zijn voordat wij ook bevrijd werden. De mensen durfden de Duitsers nu openlijk uit te
dagen, hingen Nederlandse vlaggen uit en ze vierden feest in de straten.
Moeder Pietertje de Vries-Vos
-12.-
