Nevtr dulL Htoment (vervolg)
Jaap de Vries
DWANGARBEID OF ONDERDUIKEN
Het was een ander geval met mijn toekomstige
zwager, Leo Gladpootjes. Negentienjarige Leo
en zijn familie waren evacués uit Den Helder
en woonden nu in de Groote Keeten. Leo had
Iet ontmoet in de jeugdvereniging en was ver
liefd op haar geworden Leo's charme maak
te ook nogal een indruk op Iet. Zodoende had
het stel vaste verkering tegen de tijd dat Leo
voor dwangarbeid werd opgeroepen.
Leo besloot om onder te duiken, maar het was
nogal riskant om in de buurt van Callantsoog
te blijven. Daarom boden Zus en Arend hem
onderdak aan. De Lieberg was vanaf het be
gin van de bezetting onder Duitse controle
geweest en om die reden dacht Arend dat ze
daar niet zo gauw naar onderduikers zouden
zoeken. Arend zelf werd op de Lieberg onmis
baar geacht en had vrijstelling gekregen van
dwangarbeid.
Het bleek dat het in het Gooi niet zo veilig
was als zij hadden gehoopt. Zoals overal in het
land begonnen de Duitsers ook huiszoekin
gen te doen in de buurt van de Lieberg en er
was geen garantie dat ze er daar aan zouden
ontkomen. Voor de zekerheid maakten Leo en
Arend een ondergrondse schuilplaats in het
bos, ongeveer vijftig meter vanaf het huis. Een
luik, gecamoufleerd met mos en dode blade
ren, gaf toegang tot de schuilplaats. Elke be
zoeker aan de Lieberg (gewenst of ongewenst)
kon worden waargenomen vanaf het moment
dat hij of zij het toegangshek binnenkwam,
hetgeen Leo genoeg tijd gaf om via de achter
deur naar zijn schuilplaats te rennen. Het is
me niet bekend of dat ooit nodig is geweest.
Het toenemende aantal onderduikers cre-
eerde een rijke bron voor het verwerven van
leden voor de Verzetsbeweging hoe langer
de oorlog duurde hoe sterker het verzet werd.
Sabotage tegen de bezetters was aan de orde
van de dag, vaak met verschrikkelijke gevol
gen wanneer de Duitsers represaille namen.
DE FIETSENJACHT
Zoals de meeste dingen, nieuwe fietsen waren
schaars in de oorlog. Zodoende onderhield
een ieder zijn fiets zo goed mogelijk, hopende
dat die tot het einde van de bezetting berijd
baar zou blijven. Het grootste probleem was
het feit dat de banden sleten en dat nieuwe
luchtbanden alleen maar op de zwarte markt
voor veel geld verkrijgbaar waren. Als gevolg
experimenteerden velen met massieve ban
den, gemaakt van oude autobanden, tuinslan
gen of zelfs houten banden. Sommigen gaven
de strijd op en reden gewoon op de velgen,
hetgeen niet al te best voor de fiets was. Hoe
dan ook, het fietsen werd steeds minder aan
trekkelijk en kostte veel energie.
In het begin van de oorlog werd ook ik de
trotse eigenaar van een fiets. Met grote vernuf
tigheid had ik mijn rijwiel samengesteld uit
oude roestige onderdelen die ik op de vuilnis
belt had gevonden. Helaas ontbraken de ban
den nog, omdat niemand zo gek was die weg
te gooien totdat ze tot op de draad waren ver
sleten en ze zelfs voor mij onbruikbaar waren
geworden. Gelukkig vond ik een rubber slang
die lang genoeg was om er twee fietsbanden
van te maken. Ilc sneed de slang in de juiste
lengten en verbond de uiteinden van elk deel
aan elkaar met ijzerdraad. Deze verbindingen
waren het grootste probleem ze veroorzaak
ten een naar gescholc tijdens het rijden.
Ongeveer een jaar na de invasie kondigden
de Duitsers aan dat iedereen zijn of haar fiets
moest inleveren, tenzij men aan kon tonen dat
die niet gemist kon worden. In zo'n zeldzaam
geval werd een vergunning aan de betreffende
persoon uitgereikt. Het was duidelijk dat de
meesten geen gehoor gaven aan het bevel en
liever hun fietsen verborgen dan die aan de
Duitsers te geven. Maar het bleef een risico dat
de Duitsers een fiets vorderden wanneer die
zonder vergunning werd bereden.
Omdat het resultaat van het bevel zeer teleur
stellend voor de Duitsers was, organiseerden
zij huiszoekingen en namen elke fiets die ze
konden vinden in beslag. Aanvankelijk had
den weinig mensen de moeite genomen om
Gelukkig was ik nog te jong voor dwangarbeid, maar mijn broer Gert, die achttien was, werd opge
roepen. We waren nogal verbaasd toen hij zich bereid vond om naar Duitsland te gaan en besloot
zich aan te melden. Bi vermoed dat zijn besluit meer te maken had met een drang naar avontuur
dan de angst om als onderduiker te worden gepakt.
-44.-
