Duitse auto's gesaboteerd. Ze lieten admini
stratieformulieren verdwijnen, verzamelden
het illegale nieuws, stencilden krantjes en
zorgden voor de verspreiding ervan.
De berichtenstroom uit Engeland zinde de
Duitsers steeds minder, dus gingen ze radio's
vorderen. Zoveel mogelijk oude toestellen
werden meegegeven, de goeie verborgen.
Wantje wilde toch je oor stiekem te luisteren
leggen als de BBC berichten en nieuws uit
zond. De vorderingen van de geallieerde
legers hielden de moed erin. Duizenden
radiotoestellen kwamen in de opslag. Na ver
loop van tijd verminderde de voorraad, door
het geruisloos afvoeren van menig exemplaar
door de achterdeur. Die kwamen in het gehei
me circuit terecht.
melden voor militaire dienst. Bij de medische
keuring werd ik in orde bevonden en dat
betekende 'Arbeitseinsatz', dwangarbeid. Ik
dacht aan onderduiken maar dat zagen mijn
ouders helemaal niet zitten. Ze waren bang
ook mij te verliezen, bij verraad of ontdek
king. Twee zonen waren al omgekomen. Mijn
oudste broer verloor het leven in 1939 toen
de mijnenlegger waarop hij voer, verging bij
Terschelling. Mijn tweede broer vond de dood
in 1943 bij een bombardement op de
Rijkswerf in Den Helder. Dan maar de trein
in, op weg naar het Oosten, samen met een
hele groep lotgenoten, waaronder bekenden
uit Den Helder. Na een uitputtende reis kwa
men we in Saarbrücken aan en vandaar door
naar Ludwigshafen.
Noord-Schinkeldijk, ja
nuari 1995.
Het onderkomen staat
er warempel nog, even
als 'het huissie'.
Koper werd ook gevorderd, was nodig voor
hun wapenindustrie. Het ingeleverde spul
ging de smeltovens in. Natuurlijk werd niet
alles mee gegeven, veel verdween in de aard
bodem en andere schuilplekken.
In 1943 begon de 'Krieg' er voor Duitsland
minder 'Blitz' uit te zien. Aan alle fronten
werden zware verliezen geleden.
In Nederland ontstond ondertussen een alge
mene verzetsorganisatie, die vanuit Londen
werd geleid en waar alle kleine groepen zich
bij aansloten. Plannen konden nu grootscha
liger opgezet en beter georganiseerd worden,
net als de illegale pers, met krantennamen
als Trouw, Het Parool, De Waarheid.
In hetzelfde jaar werd ik negentien en dus
dienstplichtig. Er kwam een oproep om me te
We werden te werk gesteld in een chemische
fabriek als puinruimers. Dat was rotwerk
waarbij je echter ongelofelijk goed het 'lijn
trekken' in praktijk kon brengen.
Ik was nog nooit van huis geweest en keek
verbijsterd om me heen toen ik de barak bin
nenging en daar een immense massa man
nen aantrof, allemaal verschillend van aard,
leeftijd, taal en uiterlijk. In het werkkamp
verbleven ook mannen, vrouwen en meisjes
uit Rusland. Ze droegen allemaal een lapje
met OST erop. Net zoiets als de Jodenster. Ze
waren gewoon opgepakt en in een goederen
trein naar Duitsland vervoerd.
Wat betreft voedsel, legering en behandeling
hadden de Russen het een stuk slechter dan
wij. Mijn moeder had me een ei meegegeven
als voedzame hap voor onderweg, maar
