De- Tienden
Als we de staat bekijken, zien we dat het huis
van Jan Aelbertsz., de oude schout, belast
is. Het is getaxeerd op een waarde van 6 gul
dens. 1 Gulden is 20 stuivers, dus totaal 120
stuivers. Hij moet betalen 10% dus 12 stui
vers.
Ariaen Jans, 'een scamele wedue', niets
waardig. Haar huis is onbelast. Het is waar
schijnlijk een hutje. Zij hoeft niets te betalen.
Als we het gehele kohier bekijken, dan tellen
we 129 huizen. Hiervan zijn er 33 belast en 96
onbelast. De opbrengst is 20 gulden en 15
cent. Callantsoog was dus wat betreft zijn
tiende penning geen vetpot.
Voor wie was die tiende penning?
Voor de eigenaars van Callantsoog. Dat waren
sinds ±1250 de Heren van Brederode. Deze
Heren hadden Callantsoog in leen van de gra
ven van Holland. Die graven gaven aan hun
leenmannen bepaalde rechten. Zo probeer
den de graven de leenmannen aan zich te
binden. Vooral in geval van oorlog was dat
gemakkelijk. Ze mobiliseerden dan hun leen
mannen. Die riepen op hun beurt hun onder
danen op. Het grafelijke leger kon vervolgens
de strijd aanbinden.
Maar omdat de edelman desnoods met zijn
leven voor de graaf (of koning) moest instaan,
kreeg hij ook rechten. Hij mocht uit zijn
gebied bepaalde inkomsten halen. Zo mocht
hij het recht op de jacht en de visserij heb
ben. Dat kon hij dan weer aan anderen geven.
Natuurlijk wel tegen een vergoeding.
Ook had de leenman de edelman de Heer
het tiendrecht. Aanvankelijk waren de tien
den een heffing in natura. De tiendplichtige
moest een deel van de opbrengst van zijn
land aan zijn Heer afstaan. Dus bijvoorbeeld
elke tiende schoof koren en ook het jongvee
Wim Lastdrager
We ontlenen aan blz. 301 van het boek van Henk Schoorl 't Oge een gedeelte van een kohier* dat
handelt over de tiende penning, die de eigenaren van huizen en landerijen op Callantsoog in 1557
aan hun Heer (van Brederode) moesten betalen.
Bewoners, eigenaars, huurders
huizen
taxatie
facit
in
10e penn
belast
onbelast
guldens
in sts
Jan Aelbertsz, de oude schout
1
6
12
Cornelis Kergis' erfgenamen
1
6 1/2
13
Jan Gerritsz
1
6
12
Neel Allerts
1
6
12
Tij Dircx
1
6
12
Jacob Pietersz
1
6 V2
12
Dirck Pietersz.
1
6
12
Cornelis Walichsz, 'een scamel mol'
1
-
Ariaen Jans, 'een scamel wedue', nietswaardig
1
-
-
Cornelis Piter Maerts, idem
1
-
-
Meinert Cornelisz
1
6
12
Anna Reintgis
1
6 1/2
13
Arent Jansz, als boven
1
-
Ariaen Florens, idem
1
IJsbrant Ockersz
1
6
12
Joest Walichsz
1
6 1/2
13
Neel Eelmers, als boven
1
Ris Reinthis, idem
1
-
Cornelis Jansz
1
-
-
Reier Jacobsz
1
-
Cornelis Egbets' kinderen
1
-
-
Ariaen Cornelisz
1
-
-
Jan Heindricksz
1
8
16
Simon Lambertsz
1
-8.-
