RUZIE
Vanaf het ontstaan van het Heersdiep heeft
dit water als grensscheiding tussen 't Oge en
Huisduinen dienst gedaan. Ruwweg geschat
dus tussen 1200 en 1500. Het was een natuur
lijke grens, die goed zichtbaar was. Alle goe
deren en ook schepen die ten noorden van
het Heersdiep op het strand kwamen, waren
voor de eigenaar van Huisduinen. De goede
ren die ten zuiden aanspoelden waren voor
de eigenaar van 't Oge. Huisduinen behoorde
aan de graven van Egmond en 't Oge aan de
heren van Brederode.
Aanvankelijk dus geen moeilijkheden. Maar
het Heersdiep dat in 1358 nog net zo breed
was als het Marsdiep ging zich in noordelijke
richting verplaatsen. Het Huisduiner gebied
werd dus kleiner en dat van 't Oge groter.
Ook verzandde het Heersdiep.
De Huisduiners vonden het eerlijker om de
plaats waar vroeger het Heersdiep had gele
gen als grensscheiding aan te houden. De
Ogers voelden daar niets voor. In 1518 strand
de er een schip ten zuiden van het inmiddels
dichtgestoven Heersdiep. De Huisduiners
eigenden zich de goederen toe. De beambten
van de Graven van Egmond en de Heren van
Brederode kwamen toen nog tot een schik
king. De ruzie liep met een sisser af, maar in
1525 strandde er weer een schip* De ruzie
liep toen zo hoog op, dat door de Brederodes
een klacht bij het Hof van Holland ingediend
werd. Dit Hof gaf enige raadsheren opdracht
zich ter plaatse van de toestand op de hoogte
te stellen.
De commissie vond in januari 1526 de mon
ding van het Heersdiep en zag dat die bijna
verland was. Vloedwater stroomde nog wel de
geul in, maar 700 m landinwaarts was niets
meer van het oude geulenverloop terug te
vinden.
De commisie heeft toen de kustlijn zuid
waarts gevolgd. Ze trof daar verschillende
kreken aan die de strandlijn doorbraken.
Hoog op het strand lagen een paar scheeps
wrakken. Er was ook een haringbuis door de
strandnollen gespoeld en zo was het later
zogenoemde Buizegat ontstaan.
De commissie liet een kaart maken van het
omstreden gebied. Het Hof van Holland heeft
zich daarover gebogen. Toch is nergens een
uitspraak teruggevonden. Waarschijnlijk is
het tot een vergelijk tussen de Brederoder en
de Egmonder Heren gekomen, want beide
partijen aanvaardden na 1526 het Buizegat
als grensscheiding.
BETEKENIS
Behalve als grensscheiding tussen 't Oge en
Huisduinen heeft het Heersdiep ook beteke
nis gehad voor de handel. Vooral de handel in
vis is belangrijk geweest. Zo kwamen de sche
pen onder andere uit Zeeland en Vlaanderen
naar het Heersdiep om vis op te halen, die
gevangen was door de vissers van het eiland
't Oge.
Op het bord in de dorpskerk staat dat 1300
de Ogers 36 vissersschepen hadden.
Voor al die schepen bood het Heersdiep tot
1450 een veilige ligplaats.
Helaas verzandde het Heersdiep. In 1475 was
het nog 5 m diep. In 1494 viste iemand daar
in nog twintig karren mosselen op. Maar vol
gens een verklaring in 1505 van de rentmees
ter van Brederode, de heer van Alkemade,
was er toen nog maar sprake van een 'creecke'.
In 1526 schreef de procureur van Brederode,
de heer Michiel Ruyse, dat het Heersdiep bij
laag water nog maar één voet 30 cm) diep
was.
Na de ramp in 1570 toen de Allerheiligen
vloed het eiland 't Oge bijna wegspoelde en
de Ogers van hun eiland wegvluchtten, werd
er over het Heersdiep niet meer gesproken.
Het was verdwenen.
Op de volgende bladzijde drukken we de
kaartjes af, waarop we duidelijk kunnen zien
hoe het Heersdiep zich in honderd jaar heeft
ontwikkeld.
DE ONTWIKKELING VAN HET HEERSDIEP
Op het kaartje linksboven op pag. 17 1475)
zien we het Heersdiep (1) als een behoorlijk
groot water in de richting van het dorp Torp
stromen. Het heeft twee belangrijke zijtak
ken: namelijk de Kromme Giel (2) en de
Zuidarm (3).
November 1525 strandde er een barkschip met Franse wijn. De strandvonder van 't Oge was Claes
Pietersz. Hij liet uit het wrak bergen: zeven vaten Franse wijn, de fokkemast, twee ankers, kabeltouw
en enig wrakhout.
De schout van Huisduinen liet drie vaten wijn, de grote mast en enige andere goederen wegvoeren. Het
schip lag ten zuiden van het Heersdiep, maar ten noorden van het Buizegat. Wie had er recht op?
- 16.-
