Het Kooibos
Wim Lastdrager
Al heel vroeg, in ieder geval vóór 1300, zijn de bewoners van het eiland 't Oge begon
nen stukken land aan de oostzijde met een dijkje te omringen. Zo ontstond de polder
De Leye. Daarna zijn nog ontstaan de polders: De Sanden, Callens en Vennekoog. (Zie kaart
je hieronder)
Omstreeks 1500 nam de grootte en de
invloed van het Marsdiep toe. Het
getijwater van dit zeegat stroomde
over de oostelijke Koegrasgronden
naar het zuiden en bedreigde zelfs de
oostelijke Jewelgronden. In 1536
besloten enige Ogers om die reden de
westelijke Jewelkwelder te bedijken.
Ze dachten dat die dan geen last van
overtromingen zou hebben. Helaas
was die gedachte niet juist. Op het
aanhechtingspunt van de Jeweldijlc
aan het Luttik Duin brak het zeewa
ter door de dijk heen. De doorbraak
liet een wiel (een plas) achter. Die
werd het 'Nieuwe Spoelde Wiel'
genoemd.
In 1570 zorgde de Allerheiligenvloed
ervoor dat er via een zijtak van het
Oogmergat (zie kaartje en let op 7)
het zeewater helemaal in het Nieuwe
Spoelde Wiel stroomde. Het nam
daardoor in grootte en diepte toe.
Toen in de jaren erna de naar het
zuidoosten stromende zijtak van het
Oogmergat verzandde, bleef een plas
over. Die plas werd al een paar jaar na
1600 ingericht als eendenkooi. Met
gebruik van tamme eenden werden
wilde eenden gelokt.
Om de plas heen werden bomen en struiken
geplant. Zodoende werd het Nieuwe Spoelde
Wiel een prachtige plek en niet alleen voor
eenden, maar voor allerlei vogels en planten.
De naam Nieuwe Spoelde Wiel verdween. De
naam Kooibos kwam.
Vanaf 1250 was Callantsoog een heerlijk
heid waarin tot 1610 de Heren van Brederode
gezag uitoefenden. Stukken ervan werden
daarna verkocht.
In 1876 werd wat nog restte verkocht aan de
heer Previnaire, een fabrikant uit Haarlem.
Na zijn overlijden in 1900 kwam de heerlijk
heid toe aan zijn drie dochters. Een van die
drie was gehuwd met Jonkheer Charles van
de Poll. Deze besloot tot oprichting van een
familie naamloze vennootschap.(1925) De
vennootschap verkocht het Kooibos aan
Staatsbosbeheer en het Zwanenwater aan
Natuurmonumenten (1972)
De jacht die tot de overname door bovenge
noemde organisaties steeds door de adellijke
families in beide gebieden had plaatsgevon
den, werd nu verboden.
De restanten van de eendenkooi zijn in het
Kooibos nog steeds te zien.
's Zomers kan er onder leiding van een bos
wachter in het bos gewandeld worden.
Toegangskaarten kunnen via het kantoor van
de V.V.V. aan de Jewelweg worden gekocht.
1 Sinckelsant
2 Goeree
3 Kleine Jewel
4 Hazekamer en Kiefteglop
5 Oudst bekende polderdijk, in 1960
blootgespoeld
6 Polder het Oude Land
7 Polder De Leye
8 Polder De Sanden
9 Helmdijk
10 Voormalige dijk benoorden Sinckelsant;
weg van het oude dorp naar de polders
11 Oude Waal
12 Boswaal met molens
13 Polder Callens
14 Voordijk (-weg)
Afb.3
De ontwikkeling van
Callensoog tussen 1550 en
1570 (reconstructie).
15 Polder Vennekoog
16 Swaardijk
17 Zuiderjewel
18 Noorderjewel met kadijk van de Bossche
19 Aanhechting Noorderschinkel met sluis
ten noorden
20 Zijperdijk
21 Buitenjewel of Jewel Uitland
23 Blanckaerts-of Bleyckerswiel
24 Nieuwe Spoelde Wiel
huidige kustlijn
B tot kerk vergrote kapel
Naar Schoorl( 1973) p. 133, fig. 40.
- 78.-
