CALLANTSOOG RUIM 400 JAAR AAN DE
BOEZEM VAN DE ZIJPE VASTGEKETEND
Door stormvloeden in de 12de en 13de eeuw werd de
Noordhollandse duinenrij doorbroken. Zo ontstond het
zeegat de Zijpe.
Een breed strand ten zuiden van het eiland 't Oog scheidde
de Zijpe van de Noordzee.
In de zomer was de Zijpe een effen vlakte van veel zand en
weinig klei. Bij hoog water was het een reusachtig meer,
waarvan het water nogal eens tegen de Westfriese
Omringdijk beukte.
Deze zeedijk was in de voorafgaande drie eeuwen regelma
tig doorbroken en de inundaties bedreigden dorpen en
steden, zoals onder andere Schagen.
Als kind zag de in Schoorl geboren Jan van Scorel (1495-
1562) het dode vee en hoorde hij hoe mensen tot armoede
vervielen of verdronken, als de dijken tijdens een storm
doorbraken en weilanden en akkers onderliepen.
Jan van Scorel was kunstschilder. Toen hij op een studiereis in Italië was, zag hij hoe rijke bur
gers uit Venetië moerassig land lieten droogleggen. Ze werden daardoor grootgrondbezitter
en kregen een adellijke titel.
Dat droogleggen maakte diepe indruk op hem. Hij kreeg een idee. De Zijpe moest droog! Op
55-jarige leeftijd legde hij zijn schilderskwast neer en pakte een tekenpen. Hij ontwierp een
bedijkingsplan groter dan bij mensenheugenis ooit was gemaakt.
Maar wie moest dit plan financieren? Zelf wilde hij ook een deel van zijn vermogen erin stop
pen. Daartoe verkocht hij zijn huis in Utrecht.
Maar de opbrengst was bij lange na niet genoeg. "Waar zit het meeste geld?" vroeg Van Scorel
zich af. Hij dacht dat er in Vlaanderen veel rijke lieden woonden. Die potentiële geldschieters
bezwoer hij dat het te winnen land na bemesting buitengewoon vruchtbaar zou zijn. Er lag
nu weliswaar veel zand op, maar bij laag
water kon je goed zien dat daaronder een
dikke laag vette klei lag.
Van Scorel bedacht dat goed en origineel
reclame maken belangrijk zou zijn. Hij liet
daarom op de beurs in Antwerpen een paar
tonnen slik uitstorten. Zijn reclame had suc
ces. Veel Vlamingen kochten grond. In 1552
dacht hij genoeg geld te hebben verzameld
om het karwei te laten beginnen.
1550 De kop van Noord-Holland geprojecteerd
in de huidige situatie.Behalve het grootse plan
van Jan van Scorel om een dijk om de Zijpe (B) te
leggen en dan droog te maken, waren er plannen
voor dijken om 't Oog, Wieringen en Huisduinen.
De dikke stippellijn langs de kust geeft de voor
malige kustlijn aan.
Wim Lastdrager
A. Callantsoog
B. Zijpe
C. Verzand Heersdiep
D. Verzand Zijpergat
1300 Het zeegat Zijpe
2
