HET ORKEST VAN DE GROOTE KEETEN
Op maandag 6 maart 1995 was er 's middags een klankbeeld op de radio (V.P.R.O.) gemaakt
door Theo Houten over het onderwerp: Joden in orkesten in de oorlog 1940-1945.
Via tips en een stukje in de Clock no 3 van 1988 kwam de maker van het klankbeeld ach
ter het feit dat er in de oorlog in de Groote Keeten ook een orkest was geweest. Dat speelde
in het café van de fam. van Scheijen op de Helmweg no. 12* Het orkest stond onder lei
ding van Fred Roozendaal. Hij was accordeonist en xylofonist. Arie van Scheijen aan wie
we dit verhaal te danken hebben was 16 jaar toen hij in de zomer van 1944 Fred
Roozendaal ontmoette. Deze begaafde musicus had als jood gevangen gezeten in
Westerbork. Maar omdat hij getrouwd was met een christen en een kind had, was hij niet
op transport naar Duitsland gezet.
In dit kamp had hij de leiding bij het samenstellen van revues(!) en andere muzikale uit
voeringen. Ook gaf hij de kamp kommandant accordeonles. Waarschijnlijk kwam hij op
voorspraak van deze man vrij.
In 1944 moest hij zich melden bij de organisatie Todt. Honderden joden, allen met niet
joodse vrouwen getrouwd, werden als dwangarbeiders ingeschakeld om 'Hitiers Westwall'
te bouwen. De joden die op het strand moesten werken, werden ondergebracht in huizen
in de Groote Keeten. Ze hadden het geluk door de Duitse Wehrmacht bewaakt te worden.
(Door de S.S. bewaakt te worden, was afschuwelijk.)
Fred Roozendaal, zijn bijnaam was Kale Neut want zijn hoofd was zo glad als een biljart
bal, richtte in de Groote Keeten een orkestje op. Hij ging met zijn mannen repeteren in
het café van de van Scheijens. Weliswaar hing voor het raam het bordje 'Voor joden ver
boden' maar daar trok niemand zich iets van aan.
Arie van Scheijen vertelt, hoe hij zag op welke manier Fred een xylofoon maakte. Hij zocht
balkjes en plankjes bij elkaar, maakte een kistje en door minder of meer stro onder de
staafjes bepaalde hij de toonhoogte. Het geheel stemde hij bij de piano in het café. Zo kon
hij in het orkest afwisselend accordeon en xylofoon spelen.
De verrassing in het joden-orkestje was dat er ook nog een Duitse soldaat als accordeonist
inzat! Hij lag in de artilleriestelling in de nollen van het Luttilcduin en was dolgelukkig
dat hij weer in een bandje kon spelen.
Dat het kleine café elke avond stampvol zat, was begrijpelijk. Veel muziek die herinnerde
aan de tijd van voor de oorlog. Oolc de Duitse soldaten kwamen er graag. Maar door de
grote toeloop van joden en Duitsers gebeurde het nog al eens dat de joden binnen zaten
en de Duitsers wegens plaatsgebrek buiten stonden!
Toen de Duitse kommandant er achter kwam wat daar in het eenzame café in de Groote
Keeten gebeurde, eiste hij dat er een scheiding tussen de twee groepen zou komen. De
joden en hun orkest moesten naar een schuur achter het café verhuizen.* Daar werd een
podiumpje gemaakt en het orkest, de 'Betonbrothers' speelde er verder zonder hun Duitse
accordeonist.
Het jodenkamp bleef bestaan tot dinsdag 5 september 1944. (Dolle dinsdag!) Veel Duitsers
zagen toen wel in dat de oorlog verloren was. De bewaking werd minder. Veel joden zagen
kans er van door te gaan.
Na de oorlog maakte Fred Roozendaal furore in diverse K.R.O. orkesten, onder andere in
'de boertjes van Buten' en in 'Mik'.
Nog vele malen zocht hij de familie van Scheijen in de Groote Keeten op.
Hij overleed een paar jaar geleden.
In de bovengenoemde radio-uitzending werd ook nog gezegd dat er in 't Zand twee joden-
orkesten waren. Ze speelden in de barakken die speciaal als onderkomens voor de joden
daar neergezet waren. Het ene orkest speelde vooral amusementsmuziek en het andere
had een meer klassiek repertoir. Als bijzonderheid werd nog verteld dat de vrouw van de
kampleider als zangeres in het eerstgenoemde orkest optrad.
Zie de foto's hiernaast.
38
