plaats tegenover café-restaurant Gasterij 't Woud ligt.
Het tiende kind, Pieter, is de voorvader van de schrijver
van dit artikel. Met hem gaan we straks verder. Maar als
we het hebben over boeren, is ook het veertiende kind,
Cornelis Martinus, het vermelden waard. Hij woonde van
1873 tot 1881 aan de Herenweg, net over de klucht, in
boerderij Woud en Duin. Hij had daar 20 hectare land.
Tijdens het leven van Dirk vonden in Nederland grote
veranderingen plaats. Van 1810 tot 1813 maakte Napoleon
in Nederland de dienst uit. Tijdens en na zijn bewind werd
de wetgeving drastisch gewijzigd en het belastingstelsel
herzien. In 1811 werd de burgerlijke stand ingevoerd met
voorschriften voor het opmaken van akten van geboorte,
huwelijk en overlijden. In 1832 werd het kadaster inge
steld, een registratie van onroerende goederen, waarvoor
de basis was gelegd in de Franse tijd.
Pieter Staadegaard, zoon van Dirk
Pieter Staadegaard (1824-1888) was het tiende kind van
Dirk. In het Liber Baptisterium (doopregister) van de r.-k.
parochie van de H.H. Petrus en Paulus is hij ingeschreven
als Pieter Stadigaardt, terwijl hij bij de burgerlijke stand
ingeschreven werd als Pieter Staadegaard, de naam die bij
de burgerlijke stand is opgegeven. Pieter was 'boergebo-
ren' (zoon van een boer) en zijn beroep werd 'bouwboer'.
Hij is - evenals vele van zijn familieleden - begraven op
de begraafplaats aan de Ruïnelaan. Als lid van de HVB-
werkgroep Oude Begraafplaats heb ik meegeholpen aan
het opknappen van zijn grafsteen, die hiermee in ere is
hersteld.
Pieter trouwde op 14 januari 1855 met Maria Verduin, we
duwe van Maarten Nanne, die al een zoon had. Zij kregen
vier kinderen: drie meisjes en een zoon.
Na hun huwelijk gingen zij wonen in de boerderij aan
de Voert 21, de boerderij van Maarten Nanne. Hun land
grensde aan dat van Jan Jacob van Reenen, heer van Ber
gen. Mede door Pieters huwelijk ontstond er een boeren
bedrijf aan de Voert met bijna 40 hectare land. Hij werd
hierdoor een man van stand, een 'herenboer'.
De boerderij aan Voert 21, waar Pieter Staadegaard woonde. Col
lectie auteur.
In het kerkelijk leven speelde Pieter een belangrijke rol.
Zo was hij ruim 28 jaar armenmeester van de r.-k. parochie
van Bergen. In deze functie heeft hij ook in 1867 de bouw
van de nieuwe kerk aan de Dorpsstraat meegemaakt, de
voorloper van de huidige in 1923 gebouwde Petrus en
Pauluskerk.
Martinus Staadegaard zoon van Pieter
Martinus (Maarten) Staadegaard (1860-1919) was het
derde kind van Pieter en zijn enige zoon. Hij is de opa van
de schrijver van dit artikel en is geboren op de Voert 21.
Maarten werd (vee)boer van beroep. Hij trouwde in 1888
met Emma (Immetje) de Groot en zij gingen wonen in een
boerderij aan de Kogendijk 45 (nu nr. 91). Zij kregen negen
kinderen: zes jongens en drie meisjes. Het eerste kind
overleed binnen een jaar en werd begraven bij zijn groot
vader op de begraafplaats aan de Ruïnelaan. Het derde
kind was Petrus Staadegaard, vader van de auteur van dit
artikel. Maarten is in 1919 door een noodlottig ongeval
- een val uit een boom - gestorven aan de Kogendijk.
De boerderij aan Kogendijk 45 (nu nr. 91), waar Martinus Staadegaard
woonde. Collectie auteur.
In 1904 werd er aan de overkant van de Kogendijk, op nog
geen 10 meter van de boerderij, hard gewerkt aan het aan
leggen van een spoorlijn die de verbinding moest maken
tussen Alkmaar en Bergen. De feestelijke eerste rit was
op 20 juli 1905. Maarten en Immetje moeten zo het tram
metje, zoals de tram werd genoemd, met de eerste toeris
ten die Bergen bezochten, hebben zien komen en gaan. Op
maandag, wasdag, was het steeds de wens dat de wind niet
uit het zuidwesten kwam, omdat het roet van de stoomloco
motief de schone was aan de lijn dan zou bevuilen.
Maarten heeft in 1902 op de Kogendijk de bouw van de
kalkzandsteenfabriek meegemaakt. Het was een opdracht
van de heer Maschmeijer. In de eerste jaren werkten er
twintig arbeiders en werden er 20.000 stenen per dag
gemaakt. Het zand voor de productie van stenen kwam
onder anderen van Zanegeest; later werd het per schip
aangevoerd door het Noord-Hollands kanaal, vanwaar
het met lorries naar de fabriek werd vervoerd. In de jaren
vanaf 1903 werden er in Bergen veel woningen van kalk-
7
