5
DE SINT-ELIZABETHSVLOED VAN 1421, HERINNERINGEN IN BERGEN
i.t HQW 3^,
Muurschildering op het huis aan Dorpsstraat 27. Fotocollectie Roc- Huis Hoflaan 16 'In de Kat van de Kinderdijk'. Foto auteur.
cade Makelaars. Geschilderd door Luciën van der Pluijm, naar een
ontwerp van J. Pannekeet.
geboren. Helaas is deze afbeelding bij een verbouwing
verloren gegaan.
De tweede herinnering kunt u nog steeds vinden op
het huis Hoflaan 16, waar het opschrift 'In de Kat van
Kinderdijk' is aangebracht boven de deur. De Alkmaarse
ondernemer Jan Pot, afkomstig uit Nieuw Lekkerland
bij Kinderdijk, liet de tekst aanbrengen na het bouwjaar
1871. De tekst Anna kan worden verklaard omdat dit de
naam was van zijn echtgenote.
Na de vloed
De grote economische consequenties van de Sint-Eli-
zabethsvloed waren mogelijk een reden dat de storm
vloed zo'n grote plaats heeft ingenomen in het collectief
geheugen. Maar het idee dat men de ramp zelf over zich
heeft afgeroepen door de verwaarlozing van het onder
houd van de dijken, zal vast hebben meegespeeld. En la
ten we beide grote verhalen niet vergeten die mede een
bijdrage zullen hebben geleverd aan het levend houden
van de herinnering.
Maken we de balans op voor Bergen, dan is de conclusie
dat Bergen nergens last van heeft gehad. Sterker nog,
Bergen trok groot profijt van de Sint-Elizabethsvloed
vanwege het eerdergenoemde Bloedwonder. De daaruit
voortvloeiende toevloed van pelgrims en het daarom
noodzakelijke vergroten van de kerk brachten veel
bedrijvigheid met zich mee. De paus had in 1436, en de
bisschop van Utrecht had al eerder, verschillende aflaten
verbonden aan de kerk in Bergen ter stimulering van het
pelgrimsbezoek. Een aflaat is in de katholieke kerk een
beloning voor goede werken. Een hedendaags overblijf
sel van de pelgrimage is de katholieke Stille Omgang,
een herinnering aan de grote processie die elk jaar werd
gehouden op de zondag voor Pinksteren voordat dit
door de protestanten werd verboden na de Reformatie.
Voor Bergen moet ook nog worden genoemd dat gravin
Jacoba van Beieren Bergen in 1428 de bijzondere status
verleende van Hoge Heerlijkheid. Bergen werd hierdoor
in feite autonoom en de inkomsten van de Heer van Ber
gen namen sterk toe. Kortom, alles bij elkaar leek Bergen
een zonnige toekomst tegemoet te gaan. Of dit ook
daadwerkelijk allemaal is uitgekomen, kan in een ander
artikel worden besproken.
Bronnen
- J. Buisman. Duizend jaar weer, wind en water in de lage landen,
deel 2. Franeker 1995.
- Elisabeth Gottschalk. Stormvloeden en overstromingen in Neder
land, 1971. Assen, Van Gorcum, 1971, pag. 84.
- Holland. Historisch Tijdschrift. 600 jaar Elisabethsvloed. Hilversum,
Uitgeverij Verloren, 2021.
- Meertens instituut - Collecties - Databanken - Nederlandse Bede-
vaartbank - Bergen Heilig Bloed.
- Henk Schoorl. De Rijndijk bij Petten en de kustontwikkeling tussen
1296 en 1466. Tweede uitgave van de Vrienden van de Hondsbos-
sche, 1983.
- Bert Veer. De Sint Elisabethsvloed van 1421, de Kat van de Kin
derdijk en het Mirakel van Bergen. Bergense Kroniek, negende
jaargang nr. 2, november 2002.
- J. Westenberg. Kennemer dijkgeschiedenis. Amsterdam/Londen
1974.
- Frits David Zeiler. Kerken in de Heerlijkheid. Bergen NH,
RK Parochie Petrus en Paulus, 1999.
