Nico Berkhout en Gerda Vosman,
een Bergens kunstenaarsechtpaar
Nico Berkhout (1915-1999) en Gerda Vosman
(1930) hielden beiden van tekenen en schilde
ren. Onafhankelijk van elkaar kozen zij voor
het beroep van kunstenaar, terwijl dat voor
geen van beiden voor de hand lag. Yvon Bos
Eijssen praatte met Gerda Vosman en met
hun dochter Juliette over hun leven en hun
kunstenaarsbestaan.
26
YVON BOS EIJSSEN
In de tuin van een huis aan de Turfweg staat een atelier dat
tot 2018 tijdens de Kunst10Daagse werd opengesteld. Het
was het atelier van beeldend kunstenaars Nico Berkhout en
Gerda Berkhout-Vosman. Als ik het bezoek, hangt er nog
steeds die bijzondere sfeer en er staat en hangt veel mooi,
ingelijst werk. Naast een stellage vol schilderijen en doeken
op schildersezels zie ik poppen, potten, boeken, een werk
tafel vol spullen en opgeprikte schetsen. Op een schilders
ezel staan twee kleine doeken van Gerda, gedateerd 2017
en geïnspireerd op Bergen aan Zee. Deze plek getuigt van
een prachtig creatief leven van het kunstenaarsechtpaar.
Timmermanszoon en kleuterleidster
Nico was een timmermanszoon uit Hillegom. Tijdens zijn
jeugd had hij geen enkele connectie met kunst. Toch had
hij het idee dat hij kunstenaar wilde worden, "een kunste
naar met een baard". Het werk van de kunstenaars van de
'oude' Bergense School sprak hem erg aan. Vooral de deels
religieuze werken van Matthieu Wiegman waren voor de
katholieke timmermanszoon een bron van inspiratie. Mede
daarom kwam hij na de oorlog met zijn eerste vrouw Erna
naar het kunstenaarsdorp Bergen. Ze woonden met hun
kinderen Darja en Dominique in het huis in de Verbrande
Pan. Halverwege de jaren vijftig kon Nico (evenals Lucebert)
voor zijn werk als schilder gebruikmaken van een atelier
in Kranenburgh. Na zijn scheiding kon hij een deel van de
Kunstzaal in de Boendermakerhof huren, waar hij woonde
en werkte. Het gezin van Bert Swaanswijk (de kunstenaar
Lucebert) huurde het andere deel.
Gerda komt uit Rijssen, toen een voornamelijk gerefor
meerde gemeente in Twente waar net als in Hillegom 'geen
kunstenaar te bekennen was'. In het gezin heerste een
praktische instelling. De meisjes kozen beroepen als apo
thekersassistente of kleuterleidster. Gerda koos voor het
laatste. Maar ook zij wilde de creatieve kant op. In de avond
volgde zij tekenlessen bij het kunstenaarsechtpaar Janny en
Berry Brugman in Almelo. Na haar opleiding tot kleuterleid
ster solliciteerde zij in het verre en onbekende Schagen en
werd aangenomen. Ook daar wilde zij tekenlessen volgen
en dat deed zij in de Boendermakerhof in Bergen bij... Nico
Berkhout.
Er bloeide iets op tussen de twee. Gerda vond het geweldig
met al die kunstenaarsvrienden van Nico, zoals Matthieu
Wiegman, Lucebert, Henk van den Idsert, Kees den Tex en
Karel Colnot. Maar omdat Nico vijftien jaar ouder was en
een gescheiden man, maakten ze 'geen werk' van de rela
tie. Gerda verhuisde zelfs naar Utrecht, waar ze hoofdleid
ster kon worden. Zij ging door met haar teken- en schilder
lessen, die ze volgde op de avondacademie. Op een goede
dag kwam Nico 'toevallig' langs... "En zo is het gekomen."
Nico Berkhout, zelfportret (1969). Collectie familie Berkhout.
