Met dank aan Jos en Renée Rose, Atie Krijgsman-Rose, Piet
Mooij, Jesse van Dijl (conservator Beeldcollecties van het Re
gionaal Archief Alkmaar), Paul Pesie en Jan Rein Pruntel van
de werkgroep Beeld en Geluid van de HVB, Gré Schouten,
Leo Rotthier en Henk Min.
Ru Waalewijnf maakte mij attent op de fotograaf Jan Rose.
Bronnen
15
JAN ROSE - AMATEURFOTOGRAAF VAN HET ALLEDAAGSE
"Mijn vader repareerde ook radio's", vertelt Jos verder.
"Een Duitse commandant kwam eens langs en zag in de
werkplaats veel radio's staan. 'Zeg Rose,' zei de Duitser,
'wat moet dat met die radio's, wat moet daar mee
gebeuren?' 'Die moeten allemaal afgestemd worden op
de Engelse zender,' antwoordde mijn vader. 'Ha ha,'
lachte de Ortscommandant, 'allemaal stuk zeker?' Het
was natuurlijk verboden om naar de uitzendingen van de
geallieerden te luisteren en vanaf mei 1943 was het bezit
van een radio niet meer toegestaan en moest je je
toestel inleveren. Hoe het verder afgelopen is, weet ik
niet."
De jaren 50 en 60
Na de oorlog heeft Jan Rose veel minder gefotogra
feerd. Hij fotografeerde zijn kinderen, hun eerste com
munie, hun sportwedstrijden en in de buurt, de Ooster-
weg en de Bergerweg. Maar mensen aanhouden met zijn
camera en vragen of hij een foto kon maken, dat deed
hij niet meer. Hij moet in de jaren 50 en 60 wel veel
gefilmd hebben, maar bijna alle films zijn volgens zoon
Jos Rose spoorloos verdwenen. Uit 1953 dateert een
korte film Vele groeten uit Bergen, die Jan Rose maakte
voor de familie Roobeek. We zien de familie van het
taxibedrijf aan de Emmalaan in een grote taxi in Bergen,
Bergen aan Zee en de Egmonden rondtoeren om de
geëmigreerden van de familie wat van het dorp en de
omgeving te laten zien. Het zijn mooie beelden van de
drukke Breelaan vol fietsers, de volle terrassen, het
strand en de omgeving van Bergen. De film is inmiddels
gerestaureerd en staat op de website van de Historische
Vereniging Bergen.
Zoals veel Bergense families, wilde ook het gezin Rose
begin jaren 50 weg uit Bergen en emigreren naar Nieuw-
Zeeland. Zijn zonen Kees en Jan Rose jr. waren de
eersten die vertrokken, Jaap en Joop Rose volgden een
paar jaar later. Toen Jan Rose zelf uiteindelijk geen
toestemming kreeg (wegens het grote aantal immigran-
Jan Rose met Maartje Kaandorp, zijn ouders en zijn kinderen
(kinderen v.l.n.r.: Jaap, Siem, Jan en Kees). Foto Jan Rose. Collectie
Regionaal Archief Alkmaar.
Jan Rose bij zijn pompstation op de hoek van de Oosterweg en de
Bergerweg. Foto collectie Atie Krijgsman-Rose.
ten was er inmiddels een strenger toelatingsbeleid), was
hij opgelucht dat hij aan de Oosterweg kon blijven
wonen.
Halverwege de jaren 60 stopte Rose met zijn timmerbe
drijf. Zijn vrouw Maartje Kaandorp was in 1960 op 59-ja-
rige leeftijd overleden. Hij heeft nog enige tijd een
pompstationnetje beheerd voor Shell op de hoek van de
Oosterweg en de Bergerweg. Maar liever ging hij varen
met zijn boten die naast zijn huis op het erf stonden.
Jan Rose overleed in 1986.
Wat blijft
Veel foto-nalatenschappen verdwijnen naar kasten op
zolder en bij een verhuizing komen ze weer tevoorschijn
en worden dan opgeruimd. Foto's die Jan Rose maakte in
andere plaatsen zijn weggegeven en zijn films zijn verdwe
nen, maar gelukkig zijn er veel glasnegatieven en losse
foto's van Rose bewaard gebleven. Het is bijzonder om
dat materiaal te bekijken: zo zag het er toen uit, dit heeft
echt bestaan! Foto's gemaakt door een technisch zeer
vaardige amateur, een man met alleen lagere school, die
met sommige foto's het verleden van de jaren 20 en 30
van de vorige eeuw bijna aanraakbaar maakt. Je zou zo
kunnen aanschuiven aan een tafeltje achter het café De
Poort van Kleef waar de beugelflesjes bier en de flessen
Wynand Fockink op tafel staan.
Op te vragen bij de redactie.
