Een doka aan de Oosterweg
Tot in de jaren 20 van de 20ste eeuw
zal Jan Rose zijn platen in zijn huis op
de Oosterweg 1 hebben ontwikkeld of
in het schuurtje schuin tegenover het
huis. In 1923 werden daar een werk
plaats en een schuur gebouwd. In 1929
trouwde Jan Rose met Maartje Kaan
dorp (1901-1960) uit Schoorl. Zij
zouden acht kinderen krijgen. Vanaf
1933 woonden ze aan de Oosterweg
26 en richtte Jan Rose daar een
donkere kamer in. Hier haalde hij de
filmrolletjes (misschien ook nog de
glasplaten) bij het rode licht veilig uit
de camera's, ontwikkelde ze en drukte
ze af.
Voor zijn kinderen was het verboden
gebied. In de doka moest orde heer
sen, alles stond op een vaste plaats.
"Het was een royale kamer, helemaal
beplakt met zwart papier, een aanrecht
met gootsteen, een ontwikkelbak, een
spoelbak, een bak voor een fixeerbad,
een rode lamp en een witte lamp.
Flessen met fixeer en ontwikkelaar. Eigenlijk mocht je niet
in de doka komen, de deur was altijd op slot. Wel mocht je
even kijken, maar nergens aankomen. En beslist geen
doosjes openmaken. Niets!", vertellen Jos en Atie Rose.
"Er stond ook een enorm vergrotingsapparaat, een houten
kist met een zinken kap, dat had hij zelf gemaakt. Veel
dingen deed hij zelf. Hij heeft ook wel zijn glasplaten zelf
op maat gesneden en geprepareerd. Henk Kaal, die ook
wel bij Duinvermaak stond om dagjesmensen te fotografe
ren, hielp hem vaak met het donkerekamer-werk. Over dat
werk was mijn vader niet altijd tevreden. Kaal ging soms
slordig om met materialen en stak ook wel eens een sigaar
op. Bij het werken in een donkere kamer moest je natuur
lijk voorzichtig te werk gaan: uitkijken voor vlekken,
krassen en stofjes op de platen."
De oorlog 1940-1945
In het eerste jaar van de bezetting was er nog geen
sprake van een algemeen fotografeerverbod, maar er
waren wel veel beperkingen om te fotograferen. Veel
foto-onderwerpen werden door de Duitsers als onge
wenst beschouwd. Al snel ontstond er een schaarste aan
fotomateriaal en de meeste amateurfotografen beperkten
zich tot het vastleggen van het familieleven, de verjaarda
gen en de feestjes. Op de foto's is de oorlog vaak afwe
zig. Vanaf 1942 werd de sfeer grimmiger. Buiten op straat
rondlopen met een camera was riskant: jonge mannen
liepen het gevaar opgepakt te worden om in Duitsland te
moeten werken.
Vanwege de aanleg van de Atlantikwall moesten veel
Bergenaren in het begin van 1943 het dorp verlaten.
Feest t.g.v. het 25-jarig huwelijk van de ouders van Jan Rose in de werkplaats aan de Ooster
weg. In het midden zijn moeder Agatha M. Rothof en zijn vader Johannes H.M. Rose. Foto Jan
Rose. Collectie Regionaal Archief Alkmaar.
Schaatsen bij 't Oude Hof. Foto Jan Rose. Collectie Regionaal Archief
Alkmaar.
Het gezin van Jan Rose mocht blijven. "Wij mochten dus
blijven wonen in het huis aan de Oosterweg, want er
moest een timmerman in het dorp zijn", vertelt Jos. "We
kregen wel inwoning: mensen uit Den Helder en ook
Duitse soldaten werden bij ons ingekwartierd. Mijn
moeder vond het doodeng. Ze smeten soms hun wapens
en helmen neer en riepen dan: 'Verrückte Krieg, scheisse
Krieg.' Eentje was niet te vertrouwen, daar moest je voor
uitkijken. Mijn vader zal toen niet veel gefotografeerd
hebben. Hij heeft wel veel foto's voor identiteitspapieren
gemaakt. Iedereen moest natuurlijk een 'Ausweis'
hebben."
14
BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2021
