Jan Rose 1904 -1986:
amateurfotograaf van het alledaagse
Oudere Bergenaren zullen zich Jan Rose nog
herinneren als 'poep'-Jan Rose, de aannemer
aan de Oosterweg die in Bergen verschillende
huizen bouwde, de timmerman die vakkundig
herstelwerk deed, maar die ook wasmachines
bouwde, radio's repareerde en als drummer in
een band speelde. De poep-Jan bij wie je in
zijn winkeltje lampen kon kopen, die lantaarn
plaatjes vertoonde voor de kinderen in de
buurt en die je schaatsen sleep. En misschien
weten sommigen nog dat hij een Shellstation-
netje aan de Bergerweg bediende. Weinigen
weten echter dat hij ook amateurfotograaf
was en vooral in de jaren voor de Tweede
Wereldoorlog veel heeft gefotografeerd.
10
BERT VAN DER MIESEN
Poep-Jan
De toevoeging 'poep' heeft Jan Rose te danken aan zijn
grootvader Johannes Rose (of Rooze), in 1828 geboren
in Wessum, in Duitsland, net over de grens bij Eibergen.
Waarschijnlijk omdat er geen werk was en er armoede
heerste, verliet hij zijn geboortestreek en vertrok naar Ne
derland om als seizoenarbeider of turfsteker te gaan wer
ken. De mannen die vaak lopend vanuit Oost-Friesland,
Westfalen en Oldenburgland de grens overtrokken om in
Groningen, Friesland,
Drenthe of Noord
Holland te werken,
werden 'poepen' en ook
wel 'hannekemaaiers'
genoemd. Het woord
hannekemaaiers verwijst
naar de dag dat sei
zoenarbeiders in dienst
werden genomen:
24 juni, de dag van Sint
Johannes (of Hannes).
Het is niet helemaal dui-
De houten camera die Jan
Rose in de jaren 20 gebruik
te met merknaam Ivens. Foto
collectie Jos Rose.
delijk waar de term 'poep' vandaan komt. Het kan komen
van Puppe (de Duitsers verkochten poppen), het kan ook
afgeleid zijn van Bube (knaap, kameraad), maar het kan
ook negatief zijn geweest: niet lekker ruikend door minder
zindelijke kleding, of ongemanierd.
Johannes Rose vestigde zich uiteindelijk in Bergen,
trouwde in 1861 met Maria Constantina D'Haene en staat
ingeschreven als koopman op Oostdorp. Hij handelde in
onroerend goed en kocht en verkocht onder andere Het
Berger Veerhuis. Uit het huwelijk werd in 1863 één kind
geboren: Johan Hendrik Maria Rose. Johan Hendrik werd
timmerman en aannemer, trouwde in 1902 met Agatha
Maria Rothof en vestigde zich in de Kerkbuurt. In 1904
wordt Jan Rose geboren. Hij bracht zijn jeugd door in het
huis Oosterweg 1, gebouwd door zijn vader in 1905, en in
hun café De Poort van Kleef, naast het huis gelegen op de
hoek van de Oude Bergerweg en de Oosterweg.
Bijzonder is dat Jan, de derde generatie Rose in Bergen,
nog steeds de toevoeging 'poep' zal krijgen. Zijn grootou
ders waren inmiddels overleden.
Een koekblik vol glasnegatieven
Behalve veel losse foto's en fotonegatieven zijn er van
Jan Rose 165 glasnegatieven bewaard gebleven, goed
opgeborgen in een groot koekblik, dat zijn kinderen
De nog weinig bebouwde Oosterweg in de jaren 20. Rechts de huisjes
van de steenfabriek van Maschmeijer. In verte de stalhouderij van
Schouten en de schoorsteen van de Bergen Nurseries. Het huisje
links staat er nog: Oosterweg 13. Foto Jan Rose. Collectie Regionaal
Archief Alkmaar.
