--i -■•*••*(• h -■ 'v-
w* i J*'- -fw- vatfitijt. A.èAjkr
;ri ftAf-ri 4"* v ■■■--
5 Hr- I K-
22
BERGENSE KRONIEK, MEI 2021
Het verblijf in Het Zeehuis
Ook Hajo kwam in Het Zeehuis terecht. Twee dagen na
zijn aankomst schreef hij zijn eerste brief aan zijn ouders.
Hij meldde dat de kinderen niet vaker dan één keer per
week mochten schrijven. Deze regel is later kennelijk los
gelaten, want zeker in de laatste weken van zijn verblijf
in Bergen schreef Hajo bijna dagelijks. De censuur, waar
Hajo in zijn eerste brief al melding van maakte, werd wel
gehandhaafd, hoewel er werd getwijfeld aan de juridische
grondslag hiervoor.
In Het Zeehuis werd een strak dagschema gevolgd: om
7 uur moesten de kinderen opstaan, waarna ze zelf hun
bed (op de militaire manier, volgens Hajo) moesten opma
ken. Om 8 uur was het ontbijt, daarna gingen de kinderen
wandelen. Om 12 uur en om 17.30 uur werd er weer ge
geten. Hoe laat de kinderen naar bed moesten, vermeldde
Hajo helaas niet.
Hajo's brieven
De vluchtelingetjes, ook de heel jonge, beseften dat het
voor hun ouders niet makkelijk zou zijn om te lezen dat
hun kinderen het - om wat voor reden van ook - niet naar
hun zin hadden. Daarom pasten zij vaak zelfcensuur toe.
Zo schreef Hajo bijvoorbeeld aan zijn ouders dat het eten
goed was ("Essen gut"), maar vertelde hij in een interview
met mij in 2008 dat het helemaal niet zo lekker was: "In
Bergen kregen we 'Zwiebel Gemüse', ik weet niet wat
dat was. Gebakken uien met wat vlees erdoorheen. Taai
vlees, dat niet lang genoeg gesudderd had en nog taai
was. Ik had geleerd datje alles wat op tafel kwam moest
eten, maar heel veel kinderen hadden daar moeite mee."
Opmerkelijk is dat het eten in Het Zeehuis koosjer was,
hoewel slechts 23 kinderen orthodox leefden, 's Middags
moeten de kinderen anderhalf uur slapen, maar de oudere
kinderen hoefden zich daar niet zo strikt aan te houden en
mochten ook lezen. Er waren tien 'zusters' aangenomen
om voor de kinderen te zorgen, die allen Duits spraken.
Volgens Hajo was één van hen een Duitse antisemiet, die
telkens als de kinderen niet meteen deden wat hen ge
vraagd werd uitriep "Warum seit ihr nicht in Deutschland
geblieben?" (Waarom zijn jullie niet in Duitsland geble
ven?).
Meteen al in de eerste brief naar huis beklaagde Hajo
zich over het feit dat hij niets hoefde te doen en ook
niets leerde. In huize Meyer was het belang van een
goede opleiding met de paplepel ingegoten. De verant
woordelijke comités worstelden met de vraag of en hoe
ze het onderwijs voor de vluchtelingenkinderen vorm
moesten geven. Maar in een brief van 25 januari meldde
Hajo dat ze Engelse les hadden. Twee weken later was
de lijst uitgebreid met Nederlands, en "misschien ge
schiedenis, wiskunde en aardrijkskunde". Er werd ook
Hebreeuws gegeven, maar omdat de docent geen tijd
had om naar Het Zeehuis te komen, reisden de kinderen
"V"* «K
-y* au ak£. A. )t
t-'A- -V - 4 fc,. tJj
f ..Ju,4* jsJ
Hf -V» -.i;1-- - - -«i»-.
O» lAJ r'
A4 IMi IJIA, Al JlSv Am w WW*
V' W *k,. -"fl-W r, L L'ff.
1 *1 "«i "-I - -j 4 j
k 'V t-wm ff. -*> «r hS ,".k5f^.
in rfr |4iu3^ Je*
1 ALLL^tr*k**kk, 'lLL '"J4 k kkk »k4t J I
"Ir kk.
Aj "kJ-krtkk -kk'^+fi Itf*' -wi*» f-L kj
PI »»- Ith' J (KL
,H- «fti. f - ''i -tj™ f - j
A. kjkk k.'kk -P,kr. U fff -T i' kj1 ,7 ^k' -*--•Llm*
i. J (jkrvfcV v-rtV-aA
7 ,1—r j j"-» -#%■*- iffijf kkiAViiJ'
k^k.J-.-k k.v -kW. 7 rt 7-1 -Jk^/ikikk
ruw iMr i' - .kikki*. -A-- iiS^ r j 1—
O .j> r--(—
J*, !W.kJ. fB.-, r i. i ,k(..
4*- '5,jyj Ij
IrJANftf-J*- 'J ï"- 4il -
i 4/- l-«» r* jik-ij.:^^
kT y— •- '"b 'V"K,' i:vit" j >Jrt
Hajo's eerste brief aan zijn ouders.
daarvoor "mit der Bahn" naar Alkmaar. Dat zou bete
kenen dat Bello reed, ook al was het hartje winter. Hajo
en zijn vriend Werner Grünbaum hadden expliciet om
wiskundelessen gevraagd: op 2 maart schreef Hajo dat
er nu één keer per week wiskunde werd gegeven in Het
Zeehuis. Hajo vroeg zijn ouders dringend om zijn wis-
kundespullen, zoals zijn boeken, passer en geodriehoek,
naar Bergen op te sturen.
Meteen één van de eerste nachten klom Hajo op het dak.
Het werd hem niet in dank afgenomen, net als een ritje
door Bergen aan Zee op de 98cc Miele kickstarter motor
fiets van de Engelse leraar. Zowel Hajo als de docent kre
gen van de directrice op hun kop.
In zijn brief van 16 maart stuurde Hajo een getekende plat
tegrond van Het Zeehuis mee.
Behalve wandelen, werden er ook andere uitjes gepland.
Op 2 februari zagen de kinderen een film in "een kinder
tehuis met een zwembad". Dit moet wel haast Bio-Vacan-
tieoord op het Russenduin zijn geweest. De film, The little
colonel met Shirley Temple, werd in het Engels vertoond:
Hajo was teleurgesteld dat hij niet alles verstond.
