Tot op de rug gekapt stond zwart op zwart
het schoolhoofd voor het bord.
De kachel walmde achter in de klas.
Twee ongepotlode gevaarten, warm en koud.
Zij gaven zwaarte aan wat ledig was.
In die balans bewoog ik somnolent
mijn hoofd van links naar rechts,
van raam waarachter vrijheid school
naar klok en kruis. God maak dat
het vier uur wordt, bad ik, breng
mij veilig thuis.
Ans Borst zat ongeveer van 1926 tot 1935 op de St.
Angela kleuterschool en de St. Ursula lagere school. Eén
herinnering staat na al die jaren nog glashelder op haar
netvlies. Ze vertelt: "Ik zat in de vijfde klas van de lagere
school. Het schoollokaal naast ons was het lokaal van de
zevende klas waarin mijn oudere zus verbleef. Op een dag
was er veel lawaai en herrie in die klas en de zuster die ons
lesgaf, begon zich daar heel erg aan te storen. Op een gege
ven moment stormde ze woedend ernaartoe en haalde de
kinderen van de zevende klas naar ons lokaal. Achter in ons
lokaal was nog wat ruimte waar ze die kinderen sommeerde
te knielen. Voor mij was dat spannend want als ik achterom
keek had ik stiekem oogcontact met mijn zus.
Fien Jansen en haar vriendinnen hebben goede herinne
ringen aan hun lagereschooltijd van 1958 tot 1964: "Wij
zongen veel, kregen leuke handwerklessen en speelden veel
buiten op het grote schoolplein. We gingen elke morgen naar
de kerk en daarna kregen we een flesje melk. Ook hebben
we in een winter nog geschaatst op het schoolplein. Aan de
Loudelswegkant in een hoekje speelden we vaak toneel.
In haar tijd waren de volgende zusters als leerkracht
werkzaam op de St. Ursulaschool: Innocentia, Willibalda,
Bernarda, Desideria, Hildegardis, Josephi, Redempta en
Elisabeth.
19
DE URSULINEN VAN BERGEN EN HET ONDERWIJS
Leerlingen van de St. Ursulaschool
Neeltje Maria Min
De bekendste oud-leerling van de St. Ursulaschool
(vroege jaren vijftig) is wel de dichteres Neeltje Maria
Min. In haar dichtbundel Kindsbeen, uitgegeven in 1995
bij de Bezige Bij, vinden wij een gedicht dat als het ware
vanuit de schoolbank is geschreven:
Ans Borst
Het viel Ans ook op dat de pensionaires bij elkaar zaten
in de helft van het lokaal aan het raam en de Bergense
leerlingen in de overige ruimte. Zij had het idee dat de
pensionaires min of meer bewust van de andere leerlin
gen werden gescheiden.
Fien Jansen
Schrijfles ca. 1910. De leerlingen schrijven op een lei. De zuster zou
later door de moeder-overste berispt worden omdat haar gezicht te
zien is. Het meisje rechts achterin is mogelijk Bets Kolmer.
De onderwijzeressen van de St. Ursulaschool omstreeks 1960. Op de
achterste rij v.l.n.r.: zr. Philothea, zr. Reginaida, zr. Laetitia, zr. Laeta. Op
de voorste rij v.l.n.r.: zr. Christophora, zr. Redemptra, zr. Werenfrida.
In 1964 veranderde het aanzien van het gebouw van de St.
Ursulaschool. De stenen muur aan de kant van de Loudels-
weg werd afgebroken en daarvoor in de plaats kwam een
hek met beplanting.
De St. Ursulaschool werd in 1967 weer gemengd. Ook
kwamen in die periode de eerste mannelijke leerkrachten.
In 1972 vond een historische gebeurtenis plaats: zuster
Reginaida nam afscheid van de school. Daarmee verliet de
laatste zuster de St. Ursulaschool.
Steeds meer lokalen van de school kwamen leeg te staan
en werden overgedaan aan de St. Antonius-mavo. In 1977
kwam het einde van de St. Ursula lagere school.
De kweekschool St. Joseph
De kweekschool (normaalschool) met internaat, die al in 1899
in Monnickendam was gestart, verhuisde in 1907 naar Ber
gen. In de beginjaren telde de opleiding gemiddeld dertig
leerlingen, waaronder eigen zusters die werden opgeleid
tot onderwijzeres. Eind jaren twintig werd een tweejarige
voorbereidende cursus bij de kweekschool gevoegd, die
later de 'eerste leerkring' ging heten en in 1968 de havo-top
behelsde.
