Neeltje verstuurt een ansichtkaart
JuniorKroniek
Boerendorp Bergen
Terug naar de echte mens
Neeltje stuurt een ansichtkaart
30
Idzard van Manen
Herken je dit plekje? Op deze oude foto
staat het oudste huis van Bergen. Het werd
gebouwd in 1655. Het was geen woonhuis van
een deftige burger of koopman, maar een
boerderij. De lage muur rechts is een stukje
van de muur rondom de Ruïnekerk. De boer
woonde en werkte toen dus in het centrum
van Bergen. Daarom had hij er ook iets moois
van gemaakt. De voorgevel kreeg trapjes, net
als bij de trapgevels in de stad. In 1906, toen
deze foto werd genomen, was Bergen ook
nog een boerendorp.
Kijk maar, links van de boerderij begonnen
de weilanden al. Langs het pad naast de
boerderij, het Smallepad, bracht de boer zijn
vee naar de wei en haalde het hooi binnen. In
onze tijd is het Smallepad geen landweggetje
meer, maar een straatje tussen de huizen
door. Het steekt verderop de Stationsstraat
over en loopt door naar de Vijverlaan.
Waar kijkt die man links op de foto eigenlijk
naar?
Hij ziet een dame die aan het schilderen is. Zij
vindt de boerderij zo bijzonder dat ze er een
schilderij van wil maken. Ze is om een heel
speciale reden graag in Bergen.
In die tijd vonden veel mensen uit de grote
stad het daar veel te druk. Je woonde boven
op elkaar en het stonk er verschrikkelijk.
Bovendien zat je de hele dag in het lawaai.
Koetsiers ruzieden met elkaar om wie er
voorrang had. Hun koetsen en karren piepten
en knarsten door de nauwe straatjes. De
hoge huizen, met op elke etage een of meer
gezinnen, hadden dunne muren. Altijd was
er 'burengerucht'. En dan al die fabrieken,
waarin stoommachines stonden te stampen...
Een heel verschil met het platteland, in Bergen
of een ander boerendorp.
Daar woonden en werkten mensen nog in
hun natuurlijke omgeving. Tussen de weilan
den, bossen en duinen, maar ook echt dorps,
levend mét en voor elkaar. Dat maakte het zo
puur en onbedorven daar. En dat trok nieuws
gierige mensen als de dame op de foto.
Het leukste was natuurlijk als je daar wat lan
ger van kon genieten. In een pension of hotel
bijvoorbeeld of bij mensen thuis. Zo kwam
rond 1900 het toerisme in Bergen op gang.
Er kwamen ook kunstenaars als Dirk Filarski,
Leo Gestel en Jan Toorop en zijn dochter Char
ley schilderen. Wat zij hier zo mooi vonden,
kun je nog steeds zien op hun schilderijen in
Museum Kranenburgh en het Stedelijk Mu
seum Alkmaar.
De fotograaf die de oude boerderij fotogra
feerde maakte er een ansichtkaart van. Die
konden de toeristen dan aan hun familie
of vrienden sturen. Dat deed ook Neeltje. Zij
schreef zelf haar naam in sierlijke letters op de
voorkant.
Hoe meer toeristen er naar Bergen kwamen,
hoe groter de vraag naar ansichtkaar
ten. Maar ook naar boeken om tijdens de
vakantie te lezen. Vlakbij waar de man naar
de schilderes stond te kijken, bouwde Abram
Joseph Bonda in 1910 een huis. Achterin kwam
een drukkerij, voorin een boekwinkel. Bonda
leende ook boeken uit voor geld. Hij maakte
graag foto's van zijn dorp, die hij op ansicht
kaarten afdrukte en verkocht. Bonda zelf
woonde beneden, achter het rechterraam.
Dit woongedeelte kwam later bij de winkel,
de Eerste Bergensche Boekhandel. Bonda
verhuurde de bovenverdieping. Op deze foto
uit 1914 is net een verhuizing aan de gang.
De Eerste Bergensche Boekhandel uit 1910
