ÏAKOB van
A
MAAIKE van DOMSfFLAS '*jjjï
MIDDELKOO/'s
NUK.ERK1890 BER GEN 196 c.
Grafsteen op het graf van Jaap en Maaike van Domselaer op de Alge
mene Begraafplaats in Bergen NH. Foto door de auteur.
We laten Adriaan Roland Holst afsluiten:
Er zijn niet veel menschen van wie ik zeggen kan dat ik ze in
mijn leven niet had willen missen. Eén van die weinigen was
Jakob van Domselaer. Er werd wel eens gezegd dat hij geen
omgang kon en wilde hebben met de medemens, die het niet
in alles met hem eens was. Mijn ervaring van een omgang van
tientallen jaren is in volstrekte tegenspraak met die bewering.'
Bronnen o.a.:
- Archief Maaike en Jakob van Domselaer (via internet).
- Bergense Kroniek november 2000, november 2006, november 2009.
- H.C. ten Berge. In de Kloostertuin geschreven. In H.C. ten Berge. De
verdediging van de poëzie, Martinus Nijhoff/OKW, 1988.
- Maaike van Domselaer-Middelkoop. Stemmen van ver en dichtbij. In:
De Gids, eerste halfjaar 1958.
- Maaike van Domselaer-Middelkoop. Herinneringen aan Piet Mondri
aan. In: Maatstaf. Jaargang 7 (1959-1960), pag. 269 e.v.
- Maaike van Domselaer-Middelkoop. Overzicht over het leven en wer
ken van Jakob van Domselaer. Boekje, geen uitgever vermeld. 1964.
- M. van Domselaer-Middelkoop. Brieven over Meerhuizen. In: Jaar
boek Amstelodamum, 1971.
- Victor Nieuwenhuijs en Maartje Seyferth. Film Klankstollingen. 2006.
- Wim Vroom. De Nieuwe Kring in Bergen(NH): filosofen en kunste
naars in Bergen 1916-1919. Bergen, Museum Kranenburgh, 2006.
- Gesprekken met personen die een band met de familie of herinnerin
gen aan het huis hadden.
- Medewerkers van en opschriften op grafmonumenten op de
Algemene Begraafplaats Bergen.
Van Domselaer/Domselaar
Opmerkelijk is dat op de Algemene Begraafplaats in Ber
gen op de gezamenlijke grafsteen van Jakob, Maaike en
Matie hun achternamen gespeld staan als Van Domselaer
(met ae), terwijl op de grafsteen van Jaap jr. de familie
naam Van Domselaar (met aa) staat. Jakob van Domse
laer was bij zijn geboorte in 1890 met aa ingeschreven.
Herinneringen van Tinie Smit-Roozendaal
Tinie Smit-Roozendaal (in 1931 geboren aan het Zake-
dijkje) werkte wel eens als huishoudelijke hulp bij de Van
Domselaers. Wat weet zij over deze familie te vertellen?
Dit vertelde ze in 2017 aan Yvon Bos Eyssen.
In 1948 komt Tinie - ook Trien genoemd - als huishoude
lijke hulp in dienst bij de familie Essers op de Natteweg
(nu: hoek Koninginneweg). Bernard Essers is grafisch
kunstenaar en maakt deel uit van de Bergense School.
Tinie werd soms 'uitgeleend' aan de Van Domselaers die
vlakbij wonen. Ook het 'muziekhuisje' met de vleugel
moet ze wel eens schoonmaken - het heiligdom van de
componist Jakob van Domselaer. Het werd ook gebruikt
door zoon Willem, die ook componist werd, en door
moeder Maaike voor haar pianolessen. Eén van de leer
lingen was Trien Poot (zuster van dokter H. Poot).
Het kunstenaarsgezin is erg arm, vertelt Tinie. De kolen
voor de kachel worden betaald door vriend Adriaan Ro
land Holst. De oude kooltjes worden zorgvuldig uit de
kachel gehaald en uitgestrooid om het paadje te verhar
den. Soms komt juffrouw Klos, de naaister, om kleren te
verstellen; geld voor nieuwe kleding was er niet. En toch
waren deze kunstenaars gek op deze manier van leven.
Tinie vertelt dat er regelmatig met andere kunstenaars
hevig gediscussieerd werd. Wanneer zij de kamer in
kwam, ging het gezelschap over op het Frans, zodat
zij het niet verstond. "Dat kon tot diep in de nacht
doorgaan hoor", zegt ze nog met enige verbazing. "Zij
gingen altijd laat naar bed en stonden pas in de middag
op. Maar dan mocht ik geen 'goedemiddag' zeggen."
De kleinzoon over zijn grootvader
Victor Nieuwenhuijs, de oudste kleinzoon, schreef over
een bezoek aan Natteweg 88: 'Ik heb mijn grootouders
nauwelijks gekend. Er was zelden contact met de familie
van moeders zijde. Mijn grootouders woonden in Bergen
NH. Zeer sporadisch mocht ik op bezoek komen. Ik reisde
dan van Alkmaar met de stoomtrein Bello naar Bergen.
Op het landelijk stationnetje Natteweg, nog net buiten het
dorp, stond mijn grootvader op mij te wachten. Zwijgend
wandelden we samen door de polder naar de geïsoleerd
gelegen villa, waar mijn grootouders woonden. Na aan
komst verdween mijn grootvader in een klein huisje naast
het woonhuis, om daar pas weer voor het avondeten uit te
komen. Mijn grootmoeder, die pianoles gaf, had het te druk
om zich met mij te bemoeien. De atmosfeer was vrij streng.
Het enige geluid dat de stilte doorbrak was pianospel. Door
het raam kon ik net mijn grootvader zien die op de vleugel
speelde. Een heftig spelende man, met grijs, golvend haar.
In 2006 heeft Victor Nieuwenhuijs samen met Maartje
Seyferth een documentaire over zijn grootvader ge
maakt, getiteld Klankstollingen.
27
JAKOB EN MAAIKE VAN DOMSELAER, BUITENGEWONE BEWONERS VAN 'EVEN BUITEN'
eERÖf/V 19
f-lA TIE
is,
