Talma, zijn leegstaande landhuis Even Buiten. In 1922 kocht
Maaike van Domselaer het huis van Pieter Talma. Het karak
teristieke woonhuis had donkere vertrekken en was gemeu
bileerd met zware meubelen. Kleine, hoog geplaatste ra
men gaven het interieur de gewenste intieme beslotenheid.
Lambriseringen waren zwart geverfd en grote boekenkasten
stonden vol met veelgelezen filosofische en andere erudiete
literatuur. Het huis had uitzicht op een groot, slecht onder
houden stuk grond met daarachter uitgestrekt polderland.
Jakob en Maaike van Domselaer in de huiskamer. Collectie Floor van
Sprundel-Monsees (huidige bewoner).
Ontmoetingsplaats
Op te merken is dat de meeste kunstvrienden in en na
de Eerste Wereldoorlog uit Laren naar Bergen, Schoorl
en omstreken trokken en elkaar in dit atelier weervon
den. De groep noemde Talma's huis nu 'het huis van Van
Domselaer'. Het was een gastvrij huis. Vooral het atelier
in de achtertuin, het muziekhuisje genoemd, was een
ontmoetingsplaats voor de kunstenaars, onder wie de
dichters Adriaan Roland Holst, J.C. Bloem en Pieter N.
van Eyck en de schilders Henri ten Holt, Jaap Weijand,
Thé Lau en Charley Toorop, die elkaar flink bekritiseer
den en oeverloos discussieerden met veel 'gedram'.
Jakob van Domselaer was een welbespraakt, dominant
redenaar die absoluut geen kritiek aanvaardde. Zelfrela
tivering was niet zijn sterkste kant. Adriaan Roland Holst
bezat het vermogen elk conflict uit de weg te gaan door
tijdens de debatten in slaap te vallen.
Maaike van Domselaer onderhield het contact naar
buiten en dan hoofdzakelijk met de andere kunstenaars
en hun gezinnen. Zij was een vitale, aristocratische, intel
ligente en zeer belezen vrouw, schreef onder andere arti
kelen voor literaire tijdschriften als Maatstaf en Journaal
van de Nieuwe Kring en gaf ook pianolessen.
In de eerste jaren in Bergen werden de zoontjes Willem
(Wim, in 1921) en Jakob (Jaap, in 1923) geboren en samen
met hun zusje Matie groeiden de kinderen op tussen kun-
stenaars en filosofen. Een dergelijke jeugd zal zeker niet
altijd makkelijk zijn geweest.
Onbegrepen componist
Jakob van Domselaer wijdde zijn leven aan het componeren
van zijn muziek, die hij als de waarheid zag. Zijn pianocon
certen werden sporadischer en bleven later geheel achter
wege. Veel trok hij zich terug in zijn muziekhuisje, waar hij
op zijn vleugel de composities 'bevocht' op zoek naar het
absolute, de diepere werkelijkheid. Deze muziekvorm werd
door het grote publiek niet begrepen en zeer zelden uitge
voerd. Ook in de Nederlandse muziekwereld werd hij gene
geerd. Willem Mengelberg vond het werk van Van Domse
laer zeker niet slecht, maar heeft zijn muziek nooit gespeeld.
Hij merkte op: 'Waarom leeft u met uw talent daar buiten in
de eenzaamheid?'
Jakob volhardde echter in zijn denkbeeld dat componeren
de tijdgenoten werk van weinig waarde maakten. Zijn visie
op de kunst zou de enige ware zijn. Alles was ondergeschikt
aan zijn opvatting.
Echtgenote Maaike zette zich op alle fronten onvoorwaar
delijk in voor haar man en zijn werk. Kritiek op zijn muziek
of het negeren van zijn werk raakte haar zeer. Zo ook dat op
de lijst van Nederlandse componisten de naam Jakob van
Domselaer ontbrak. (Op de tegenwoordige lijst staat hij wel
vermeld.)
Het gezin Van Domselaer
Hier in Bergen voelde Van Domselaer de rust om te wer
ken en hij had een grote liefde voor de natuur. Regelmatig
maakte hij lange wandelingen langs het strand. Zijn vrouw
Portret van Van Domselaer door Henri ten Holt. Uit Wim Vroom: De
Nieuwe Kring in Bergen.
24
BERGENSE KRONIEK, NOVEMBER 2020
