6
Op 8 oktober 1573 trekt het Spaanse leger zich terug. Een gedeelte vertrekt via Bergen. Geschilderd door Pauline Bakker in 2005 voor het drie
luik in de Grote Sint-Laurenskerk te Alkmaar (www.drieluikalkmaar.nl).
van gebouwen in Egmond ten behoeve van de versterking
van de wallen van Alkmaar en de afbraak van twee water
molens in de Geestmerambacht, welke afbraak leidde tot
langslepende schadeclaims.
Bij een planmatige afbraak van gebouwen rond Alkmaar
zouden Sonoy en de Prins bedolven moeten zijn onder de
schadeclaims. Van zulke claims is geen spoor teruggevon
den.
In de voor dit artikel bestudeerde brieven van de hand van
Sonoy is van papenhaat geen sprake. Wel komt hij naar
voren als een overtuigd calvinist die aan paus en koning ge
trouwe katholieke geestelijken wantrouwt en als een poten
tieel gevaar voor de opstand beschouwt.
Er zijn genoeg redenen om te twijfelen aan de woorden van
Cornelis Van der Woude:
- behalve zijn bewering is er in andere bekende bronnen
geen spoor te vinden van een na 8 oktober 1573 door
Sonoy geïnitieerde verwoesting van dorpen rond Alkmaar
in het algemeen en van de kerk in Bergen in het bijzonder;
- Van der Woude is te onnauwkeurig over de tijd en de ge
beurtenissen; hij vergist zich af en toe aantoonbaar.
Bij twijfel aan de woorden van Van der Woude is er eigenlijk
maar één conclusie mogelijk: op 21 februari 1574 is de kerk
verbrand tijdens een rampzalige en chaotische periode.
Over de oorzaak of reden kan slechts gespeculeerd worden.
Misschien waren het rondzwervende Spaanse soldaten of
geuzen, maar het is ook niet uit te sluiten dat Sonoy zich er
mee bemoeid heeft. Zolang er geen nieuwe bronnen boven
water komen, kan er niets met zekerheid gezegd worden.
Het is opmerkelijk dat nog niemand de mogelijkheid heeft
geopperd dat de kerk onopzettelijk is verbrand. Het was
bitter koud en daarom is het niet ondenkbaar dat zwervend
en dakloos volk beschutting en warmte in de kerk zocht. Een
vuur om je te verwarmen kan gemakkelijk uit de hand lopen.
Het is treurig dat de kerk verbrand is, maar we danken er
een sfeervol monument aan. Een monument dat de herinne
ring levend houdt aan de opstand die leidde tot de Repu
bliek der Zeven Verenigde Nederlanden, de Gouden Eeuw
en uiteindelijk tot de Nederlandse staat.
Literatuur
- Andreas Kok. Het tweede eeuwgetij van Bergens kerkverwoesting.
Alkmaar, Wed. Jacob Maagh en Zoon, 1774.
- M. van Reenen-Völter. De Heerlijkheid Bergen in woord en beeld.
Alkmaar, Herms. Coster en Zoon, 1903.
- J.J. Schilstra. De Ruïnekerk van Bergen. Bergen, Kerkvoogdij Her
vormde Gemeente Bergen, 1988.
- C. van der Woude. Kronyck van Alckmaer en zyn Dorpen (pag.
86).1645. (Books.Google.nl)
- F.D. Zeiler. Hoog en Vrij. Schoorl, Pirola, 1986.
- F.D. Zeiler. Kerken in de Heerlijkheid. Bergen, R.K. Parochiegemeen
schap H.H. Petrus en Paulus H. Benedictus, 1999.
Op de website van de HVB vindt men een opgave van alle
geraadpleegde bronnen.
