30
BERGENSE KRONIEK, JUNI 2020
Dick van Berge, gemobiliseerd militair met zijn vrouw Alida en doch- Schuilkelder achter Breelaan 13. Diny met haar moeder. Veel Ber-
ter Diny omstreeks 1938. genaren hadden zo'n schuilplek tegen rondvliegende scherven.
die hij later bij de mensen thuis kon projecteren. Er moeten
in Bergen nog verschillende smalfilms bij particulieren lig
gen die door hem zijn gemaakt. Bijna jaarlijks filmde Van
Berge uitstapjes van oudere Bergenaren. Het zijn films van
zogenaamde 'ouden-van-dagentochten', zonder geluid, een
genre dat eind jaren 30 en na de oorlog populair was in Ne
derland. De 16mm-films van ongeveer 15 minuten zijn vaak
opgebouwd volgens een vast stramien: een intro met een in
sierlijk handschrift geschreven De Jong's film of Film gemaakt
door foto- en filmbedrijf Dick van Berge. Dan volgt het onder
werp, bijvoorbeeld Ouden van Dagen tocht 1950: een boot
tochtje naar Amsterdam. We zien locomotief Bello in een wolk
van stoom het station binnenrijden en de 'ouden van dagen'
in de trein stappen; de heren netjes in het pak, met hoed en
sigaar, de dames in het zwart met hoedjes. De film, met tus
sentitels als Bello brengt ons naar Koedijk of De stemming is
best, laat Bergenaren zien die zich erg vermaken.
Een enkele keer is aan zo'n film een speels, komisch element
toegevoegd: een oude dame met de naam Kee, komt bij
voorbeeld te laat bij garage Schalkwijk en de bussen zijn
reeds vertrokken. Zij probeert al lopend, fietsend en mee
liftend het reisgezelschap in te halen. De films, opgenomen
in de jaren 30, 40 en 50 van de vorige eeuw (tijdens de
oorlog heeft Van Berge geen films gemaakt), werden vaak
vertoond in De Rustende Jager met als afsluiting een cabaret
voorstelling, waarvoor Van Berge vaak sketches schreef en
waarin hij soms zelf een rol speelde.
Ook andere gebeurtenissen legde hij op film vast. Zo filmde
hij de afbraak van het station in 1957, het bezoek van konin
gin Juliana aan de Ruïnekerk in 1961 en de dagjesmensen
in Bergen aan Zee met strandpaviljoen Ulysses eind jaren
50. Het is fascinerend om deze oude, soms wat schokkerige
beelden te bekijken en terug te gaan naar het Bergen van
60, 70 jaar geleden: de trein met Bello die de Breelaan over
steekt, het oude decor van de toen al drukke Breelaan met
het station en het Oranje-Hotel en de Citroëns en Vauxhalls
die er rondrijden. Naarmate de tijd verstrijkt en de herin-
Duitsers op het station, mei 1942. Rechts Alida van Berge met Diny.
nering aan al die mensen uit zijn films verdwijnt, wordt de
omgeving waarin deze uitstapjes zich afspelen voor ons van
groter historisch en visueel belang. Het Regionaal Archief
in Alkmaar bezit een groot aantal ouden-van-dagenfilms als
onderdeel van de collectie Piet Mooij.
Foto Van Berge
Na de oorlog, toen het leven in het dorp op gang kwam en
men zonder beperkingen kon fotograferen, begon de zaak
aan de Breelaan weer goed te lopen. "Ik herinner me dat
we veel klanten hadden en er extra personeel kwam voor
het donkerekamerwerk. Mijn moeder was een gezellige
prater en veel klanten wilden graag door haar geholpen
worden. Alles werd zelf gedaan: ontwikkelen, fixeren, af
drukken, glanzen en kartelen. In de vakanties moest ik al
tijd meehelpen met kartelen of afsnijden en foto's in map
jes doen. Mijn vader werkte zeer nauwgezet. In Schoorl
maakte hij prachtige portretten van de schrijver Jan de
Hartog en voordat het werk van Marijcke Visser haar atelier
verliet (zij was beeldhouwer en edelsmid en dochter van de
schilder Tjipke Visser), werd het door mijn vader gefotogra
feerd. Hij kon urenlang bezig zijn om een goed resultaat te
