'Het rook hier altijd naar fixeer'*
Dick van Berge, vakfotograaf, dorpsfotograaf
en cineast in Bergen (1905 - 1972)
BERT VAN DER MIESEN
Het bladeren in fotoboeken en het bekijken van
oude foto's stemt soms weemoedig. Het confron
teert je met een harde werkelijkheid: alles veran
dert, alles gaat voorbij. De wereld van deze foto's
bestaat niet meer. Toch kun je ook enthousiast
en ontroerd raken bij het zien van oude foto's. Je
bekijkt een foto en valt in een wereld van 50 of 70
jaar geleden, een wereld zoals wij die niet meer
kennen met mannen en vrouwen die toen leefden.
Een goed fotograaf vertelt ons met zijn foto's een
verhaal - een verhaal dat vragen oproept door de
compositie, het licht, het standpunt en het mo
ment. Zo'n goede fotograaf was Dick van Berge.
Ik sprak over deze Bergense fotograaf met zijn
dochter, Diny van den Akker-van Berge (1937).
Fotograaf Dick van Berge maakte mooie portretten, ging
erop uit om natuurfoto's te maken en legde gebeurtenissen
in Bergen vast. Sommige foto's uit de Tweede Wereldoorlog
zijn in de Bergense Kroniek gepubliceerd; wie kent niet de
foto's van Duitsers in het dorp, de foto's van de bevrijding
in 1945? Ze hebben aan kracht nog niets verloren. Ook zijn
vele films - de oudste dateert uit 1937 - laten een Bergen
zien dat niet meer bestaat.
Autodidact
Dick (Dirk) van Berge werd op 4 juni 1905 in Schagen
geboren als zoon van spoorwegman Klaas van Berge en
Dieuwertje de Haas. Behalve Dick telde het gezin twee
dochters: Jannetje en Gé. Van Berge volgde de handels
avondschool en werd boekhouder. Al vroeg was hij geïn
teresseerd in alles wat met fotografie te maken had. Foto
graferen was een dure hobby, maar waarschijnlijk werd hij
gestimuleerd en geholpen door zijn elf jaar oudere zwager
Paulus Pieter ('Pau') de Jong (getrouwd met zijn zuster Jan
netje), die een fotohandel had in Zaandam.
Toen het eind jaren 20, begin jaren 30 van de vorige eeuw
slechter ging met de economie en er sprake was van een
economische crisis, werd Van Berge werkloos en moest hij
ander werk zoeken. Hij was inmiddels (in 1930) getrouwd
met Alida Taanman. Pau de Jong raadde hem aan een foto-
handel te beginnen en was bereid hem geld te lenen. Een
vestigingswet voor fotografen met daarin eisen aan vakbe-
Diny van den Akker-van Berge.
Een klassieke foto van een fotograaf. Dick van Berge in actie met een
Leica III uit 1935 met een Leitz Viooh externe zoeker. De foto is om
streeks 1953 gemaakt.
kwaamheid was er in die tijd nog niet en er bestond ook
geen fotovakschool; voor cursussen moest je naar Duitsland.
Dick van Berge wist veel van fotografie en de fijne kneepjes
van het vak zal hij van zijn zwager hebben opgestoken. Hij
besloot Pau's advies op te volgen en werd zijn filiaalhouder
in Bergen. Een deel van de inventaris van De Jongs zaak uit
Zaandam kon hij overnemen en Bergen was voor Van Berge
geen onbekend terrein; zijn zuster Gé (Prins) woonde er al
enige tijd.
Fotograaf in Bergen
In 1930 begon Van Berge zijn fotozaak P.P. de Jong's Foto-
handel in de Jan Oldenburglaan op nr. 5, de plek waar zich
nu een winkel met mode en woonaccessoires bevindt. Dat
adres was niet toevallig gekozen. Er waren al eerder fotogra
fen gevestigd, namelijk Adriaan Schoen (1885-1960) en Bote
Spandaw (1899-1980). In 1924 had Spandaw de winkel van
Schoen overgenomen. Spandaw verhuisde in 1930 naar de
27
