C: UCui< ".TCfwu. Vincent schreef brieven vanuit Westerbork. In de archie ven zijn bij toeval drie korte, schrijnende brieven van hem teruggevonden, gericht aan Frau Schmitt (van De Esch). Hij schrijft daarin over het dagelijks leven, de omstandighe den in het kamp, ziektes, zijn ontmoeting met drie Joodse studenten die hij van vroeger kende en de transportdatum die telkenmale maar werd uitgesteld. Op 15 september werd Vincent op transport gesteld naar Bergen-Belsen. De transportlijst vermeldt: Gruppe Mischlinge, straffdhig. Vlak voor de Duitse grens heeft Vincent nog een briefje uit de trein weten te werpen in de hoop dat iemand het zou vinden. Het korte briefje bevatte een citaat uit het gedicht Sternwandel van Stefan George. Daaronder: 'Hoe anders had ik mij mijn eerste bezoek aan Duitsland voorgesteld'. Iemand vond het briefje tussen de rails en stuurde het in een envelop zonder afzendersnaam naar Vincents familie. Hoewel zijn dossier aangaf Mischling, Halbjude ersten Grades, werd Vincent niet geplaatst in het 'kleine kamp' gereserveerd voor Joodse gevangenen waar de omstan digheden nog veel slechter waren. Hij werd geplaatst in Blok 45, een van de vier barakken voor 'politieke gevange nen'. Onder politieke gevangenen, personen die als vijand van volk of staat werden aangemerkt, kon van alles worden verstaan: criminelen, Jehova's Getuigen, homoseksuelen, Joden, Sinti, asocialen... j A VlitJ* Ld-*-.iL VUl WVLjJlib'V UeAiu, <1*^ jr&_m a ILU Wl\ JLUWT V-O^Ua-^4 cCïLl- iA fill iilAJl-C 0 mKU (Ito "tiïA&y lUiJTW- UvJJr* Ua4- W-sma <iJU" yuW- Ïn. lAj*' \rl4A,ni>Jy y>jyJ .a. jk WIjlA 'UwZ,m A V"o-Cn. Qu.b-tr\ Ll hM. KwX v<xit j\ v Y- Lv4 7 cf -kilvbto^ VÏMrtLC1V1 1 Xsi loitü Km y vWüal, 20 BERGENSE KRONIEK, JUNI 2020 De Duitse kampen Na een afmattende treinreis van enkele dagen arriveerde Vincent in Bergen-Belsen. Hij zou daar uiteindelijk drie maanden verblijven. De omstandigheden verslechterden met de dag door een toevloed van gevangenen uit andere kampen, ongeschikt om te werken, met overbevolking als gevolg. Vlektyfus woedde onder de verzwakte gedetineer den, de koudste winter sinds tijden kondigde zich aan. Onverwacht kwam op 19 december 1944 de mededeling dat hij weer op transport zou worden gesteld. De treinreis voerde deze keer naar Buchenwald, een werkkamp in de buurt van de stad Weimar. Op Vincents gevangenenkaart stond geen gele Jodenster, maar een omgekeerde driehoek met een N (Niederlander) erin. Politieke gevangenen hadden een rode en homosek suelen een roze driehoek. De kleur van de driehoek valt op de microfiche van Vincents kaart niet meer te onderschei den. Een medegevangene en ooggetuige die Buchenwald over leefde, de heer Elzas (later eigenaar van de toenmalige Vet spijkerbroekenwinkel in de Langestraat in Alkmaar), vertelde na de oorlog aan Vincents vriend Chris Dekker dat hij hem daar vaak had gezien tezamen met een meisje, een kind waar hij zich over had ontfermd, zo goed en zo kwaad als dat maar ging. Misschien was zij een van de vele Joodse kinderen zonder ouders die in januari 1945 in Buchenwald aankwamen. De heer Elzas had nog een andere schokkende mededeling: Vincent had een grote heupwond. Het is niet bekend hoe hij daaraan kwam. "b&A-, ï".f; -JLi., (JjUW 't I" ".,S flJUV Dagboekfragment (16 augustus 1944) van Ad Lysen uit de Koepel gevangenis in Arnhem. Bron: Uitgeverij Van Gruting, Utrecht. Van januari tot maart 1945 stierven er 13.056 gevangenen in Buchenwald aan vlektyfus. Vincent was een van hen; na twee maanden verblijf onder mensonterende omstandig heden stierf hij, slechts 23 jaar oud. Op zijn kaart staan twee datumstempels: 21 februari 1945 - dag van overlij den, en 22 februari 1945 - 'afgevoerd'. Waarschijnlijk naar het crematorium op het terrein van kamp Buchenwald. Het was Jacob Hemelrijk, de rector van het Murmellius gymnasium in Alkmaar, die de naam van zijn oud-leerling Vincent Weijand in de kaartenbakken van Buchenwald ont dekte. Toen het kamp op 11 april 1945 werd bevrijd, werd hem, als overlevende van Buchenwald, gevraagd te helpen bij het uitpluizen van de kamparchieven. Het nieuws van Vincents dood sloeg bij familie en vrienden in als een bom. De verbittering, het verdriet en gemis was enorm. Deze zorgzame, hartelijke zoon, broer, vriend en getalenteerde Bergense dichter, die in de harten van zo velen woonde, was niet meer. Na de oorlog heeft Jaap Hemelrijk tot zijn pensionering jaarlijks Vincents naam op het Murmel lius gymnasium herdacht. Vele jaren na de oorlog heeft Castrum Peregrini, de kring rondom Wolfgang Frommel,

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Bergense kroniek | 2020 | | pagina 22